Zwartboek Uitzetcentrum Zestienhoven - april 2007

Verslag kerkdienst donderdag 5 april 2007

Toen ik vandaag aankwam bij Zestienhoven zag ik een vrouw voor het centrum op het gras zitten. Ze had een grote koffer bij zich. Ik ging naast haar zitten en de vrouw, Marijke, vertelde me het volgende verhaal:

Haar zestigjarige vriendin Yildiz zit in het centrum en wordt binnenkort uitgezet naar Turkije. Bij haar arrestatie had ze niet al haar kleding kunnen meenemen. Marijke had beloofd haar kleren naar Zestienhoven te brengen, wanneer ze op bezoek zou gaan. Dat was dus vandaag.
Door miscommunicatie met de portiers verliep het inchecken van de bagage uiterst traag. Marijke moest intussen dringend naar de WC en vroeg dus waar de WC was.
De portiers zeiden: "Boven!". Maar voor ze daarheen kon, zou het te laat zijn, want ze heeft chronisch last van haar blaas. Gelukkig is ze op dit soort situaties voorbereid en heeft ze altijd een lege plastic pot bij zich. Marijke besloot buiten de plastic pot te vullen.

Dit gedaan hebbende, wilde Marijke daarna de pot legen, maar per ongeluk kwam de inhoud tegen de buitenmuur van het centrum. De bewakers zagen dat en werden vreselijk boos, want ze dachten dat ze het expres had gedaan, als protest.
Uitleg over dringende nood mocht niet baten. Wel kreeg Marijke een lesje in goede manieren van de ‘heren’.. Gevolg was dat Marijke het centrum uitgegooid werd en nooit meer naar binnen zou mogen. Een beslissing van de directeur, aldus de portiers.

Marijke had nog een probleem: ze had sleutels willen afgeven die pasten op een koffer die Yildiz wél meegenomen had.
"Geef maar aan mij", zei ik. Ik pakte de sleutels aan en stak ze in mijn zak, met het idee: die geef ik aan die vriendin, of anders aan de geestelijke verzorger. Maar, dacht ik toen, stel, dat lukt niet, wat dan? Wat moet ik dan met die sleutels?
Gelukkig had Marijke een visitekaartje met haar adres erop. Het kaartje stak ik ook in mijn zak.

Binnen tien tellen kwam er een bewaker naar buiten (we zaten nog steeds op het grasveld voor het centrum). Deze sommeerde mij te vertellen wat Marijke mij had gegeven. Het was natuurlijk uiterst verleidelijk om te zeggen: "Gaat je geen moer aan!", maar ja, je wilt naar binnen dus wat doe je? Ik dacht: níet die sleutels, dus ik gaf Marijke’s visitekaartje.
Daarop zei de bewaker triomfantelijk: "Dit mag u niet invoeren!"
Ik: "Hoezo niet, dit is een kaartje!"
Hij: "Mag niet!"
Ik: "Het is een gewoon een kaartje!"
Hij: "Ik ga het binnen aan de directeur laten zien!"
Bewaker af.

Later kwam hij weer naar buiten en moest met tegenzin melden dat ik dat kaartje toch mee naar binnen mocht nemen. De sleutels heb ik binnengesmokkeld en aan de geestelijke verzorger gegeven, want Yildiz was niet in de kerkdienst.
Nee, want die zat dus tevergeefs op haar bezoek te wachten.

Het blijkt dus dat de portiers zelfs mensen búiten het centrum in de gaten houden middels camera’s, waarmee goed ingezoomd kan worden!

Na afloop van de dienst praatte ik met twee vrouwen, waarvan er een uit Mongolië kwam. Ze liet me een foto zien van haarzelf met een lief klein meisje - haar dochtertje, nu bij een vriendin in Groningen. De vrouwen vertelden dat ze slecht worden behandeld. Ik kon dat onmiddellijk constateren, want een kale bewaker wilde dat de vrouwen meekwamen en deed dat op de volgende uiterst onbeschofte en vernederende manier: hij gooide zijn kin omhoog. Meerdere malen, zwijgend.

Hij bleek overigens wel over een stem te beschikken, want ik hoorde hem tegen een mannelijke gevangene die meehielp de stoelen op te stapelen op neerbuigende toon zeggen: "Zie je wel dat je het wel kan?".
Ik ging demonstratief op de kale letten, maar hij volhardde in zijn neerbuigende houding. Hij had overduidelijk lak aan het feit dat ik het allemaal zag, hetgeen aangeeft hoe normaal hij zijn eigen gedrag kennelijk vindt.

Ik meldde aan de geestelijke verzorgers dat de kale de mensen kwalijk bejegent.
"Hoezo?" vroegen ze verbaasd. "Op de afdeling is hij heel aardig!"
Ja hoor! En zondag komt de paashaas.

Ik ben er inmiddels achter dat de slippers die de mensen in het centrum kunnen kopen niet gratis zijn, zoals een terugkeerfunctionaris ons had proberen wijs te maken. Ook kosten ze niet de anderhalve euro die een afdelingshoofd ons op de mouw probeerde te spelden, maar in werkelijkheid 3,50 als je ze aanschaft in vreemdelingendetentie. Dat is veel als je maar 7,50 zakgeld per week hebt.

Tenslotte: toen de bewakers de mensen kwamen halen, bleek er een gevangene een rol kaakjes achterovergedrukt te hebben.
Een geestelijke verzorger ontdekte het, en meldde het aan de andere geestelijke verzorger. Deze holde vervolgens achter de groep aan en vroeg ONDER DE OGEN VAN DE BEWAKERS die rol terug.
"Waarom??" vroeg ik, toen ik het merkte.
"Ja, anders krijgen wij de schuld als die rol onderschept wordt!"
"Ja," zei ik, "en nou is die man dus waarschijnlijk al richting isolatiecel!"
Lekker gedaan heren!


vrijdag 6 april 2007

Ik ben boos op de geestelijke verzorger. In een mailtje aan een ander lid van de bezoekgroep schrijft hij dat hij ervan overtuigd is dat portiers bezoekgroepmensen niet bewust ‘treiteren’. Uit gesprekken met portiers, afdelingshoofden en directie personeel zou hem daar niets van gebleken zijn.
Hij gelooft dus niet ons, maar hen! Ik hoop maar dat hij niet ook automatisch de kant van de bewakers kiest, als die iemand de isolatiecel in gegooid hebben….


Verslag paasdienst zondag 8 april 2008

Ik ben net terug van een ingelaste kerkdienst in Zestienhoven, vanwege Pasen. Er was trouwens niet alleen een paasdienst, er was zelfs buiten een paasdemonstratie!
Zo’n tien mensen vanuit een kerk wilden bloemen aan komen bieden aan de mensen die vastzaten, maar dat werd uiteraard geweigerd. Ze zijn toen maar buiten op het parkeerterrein gaan staan.

Ze hadden een groot kartonnen ei bij zich waarop te lezen viel: "Nieuw leven, ook voor illegalen in Nederland" en borden die samen de tekst vormden: "Onschuldige mensen opsluiten: pardon? pardon!", en: "Deze bloemen zijn voor jullie maar ze mogen niet naar binnen".

Later werd de groep het terrein afgestuurd: de demonstranten moesten achter de hekken gaan staan. Een van de bewakers bleef bij ze - om ze in de gaten te houden zeker. Tevens trok de groep veel bekijks van andere bewakers en van de marechaussee (Kmar).

Ook de mensen in de kerkdienst kwamen er op een gegeven moment achter, dat er wat gaande was. Iedereen werd er erg blij en enthousiast van, eindelijk eens een teken van medeleven! Er werd heel wat gezwaaid over en weer.

De geestelijke verzorger moest op een gegeven moment op de gang komen. Hij is waarschijnlijk op het matje geroepen door de bewaking, want hij kwam met een hele rooie kop weer binnen... Het zal mij benieuwen of ik er persoonlijk nog iets van hoor: dit is al de tweede keer dat er actie is, terwijl ik ook rondloop.

Verder heb ik nog gesproken met Yildiz. Ze vindt dat ze slecht behandeld wordt en denkt dat ze wordt gestraft voor wat haar vriendin Marijke heeft gedaan (urine tegen de muur van het centrum morsen). Volgens mij krijgt ze gewoon de standaard behandeling, maar het is ongetwijfeld waar dat die behandeling zwaarder valt als je al zestig bent.

Ze hebben haar een week lang laten vragen om schone sokken en schone onderbroeken uit haar eigen voorraad; ze heeft het moeten doen met papieren scheuronderbroeken.

Ze moet haar cel delen met een meisje van negentien uit Ghana, Esi, die de hele tijd naar kinderprogramma's op de tv kijkt. Yildiz wordt daar gek van, vooral 's avonds, en Esi wordt 's nachts gek van de Turkse omdat die de hele nacht ligt te snurken.

Beiden hebben elke dag een briefje ingevuld met verzoek om eigen cel. Er staan er meerdere leeg in hun unit, dat weten ze, maar dat maakt het afdelingshoofd niet uit: ze blijven tot elkaar veroordeeld.

In de kerkdienst was nog een huilend meisje dat al zeker anderhalve maand in Zestienhoven is. Ze ging op het laatst maar naar de gang, omdat ze zo hard huilde dat niemand meer iets kon verstaan.
Twee doktersassistenten kwamen op de gang naar haar toe kwamen en keken wat er aan de hand was. Ze stelden vervolgens de diagnose: "Het is te warm in de kerkzaal".
Een van mijn medebezoekers suggereerde dat het misschien emoties waren. "Welnee, het is de warmte!" zeiden de professionals.

Emoties? Illegalen hebben geen emoties!


Dinsdag 10 april 2007

Omdat Marijke Zestienhoven niet meer binnen mag, ging ik Yildiz opzoeken.

Het bezoek duurde zoals gebruikelijk altijd korter dan het uur waar je recht op hebt. Het inchecken kost veel tijd (één tegelijk!), evenals het ophalen van degene voor wie je komt. Bovendien zit er een overkill aan bewakers bij, die hun portofoon op de hardste stand hebben staan. Er ging ook nog een alarm af, wat als reactie alleen een hard lachen van de bewakers uitlokte. Ik ben er niet achter gekomen waarom ze zo vreemd reageerden op ‘alarm’.

Yildiz zei dat er in Zestienhoven misschien in theorie wel een reglement is, maar: zoveel gezichten, zoveel regels. Ze had meerdere malen een briefje ingevuld met verzoek om eigen onderbroeken en sokken, maar die had ze mooi niet gekregen. Wel papieren onderbroeken, die broeierigheid en eczeem veroorzaken, waarvoor ze nu onder behandeling is bij de dokter. Fijn!


De uitzetting van Yildiz

Ik heb af en toe nog steeds contact met Yildiz, de vrouw van zestig jaar uit Turkije, die omstreeks 10 april 2007 werd uitgezet vanuit Zestienhoven naar Istanbul.

Hieronder volgt een verslag van haar verhaal over haar ‘uitzetting’. Dit is een voorbeeld van een uitzetting ‘the easy way’. Er is geen gebruik gemaakt van ‘escorts’, handboeien, ‘gepast geweld’...
Op haar ‘ticket’ staat de vlucht geboekt voor 08.35 uur.

Ze wordt reeds om 02.30 uur door de bewaking op Zestienhoven wakker gemaakt. Dan wordt ze twee uur in een lege cel gestopt. Geen eten, geen drinken, geen wc. Buiten de deur staan bewakers met elkaar te praten en te lachen. Ze geven geen informatie over wat er staat te gebeuren, over hoe lang ze in die kale cel moet zitten.

Later wordt ze uitgecheckt. Bij binnenkomst in Zestienhoven waren haar waardevolle zaken in twee verschillende zakken opgeborgen. Daar heeft ze ontvangstbewijzen van, daar heeft ze voor getekend. Nu blijkt dat men van twee zakken één gemaakt heeft, waarbij het een en ander ontbreekt, waaronder sierraden.
Wanneer ze dit ontdekt, protesteert ze. Het viertal bewakers dat haar omringt zegt dat ze haar mond moet houden, moet meewerken en gewoon moet tekenen. Ze is bang dat de ‘heren’ haar anders gaan slaan, dus ze kiest eieren voor haar geld en vertrekt met dat wat ze nog over heeft.

Dan volgt het transport. Ze wordt vervoerd in een busje met verschillende compartimenten. Het is er krap, ze heeft haast geen ruimte. Ze heeft nog steeds geen mogelijkheid gekregen om gebruik te maken van een toilet.
Het busje maakt een stop, er worden meer mensen ingeladen. De motor blijft stationair draaien, uitlaatgassen vullen de ruimte.
Yildiz krijgt het benauwd. Ze bonst op de deur om hulp, maar er blijkt helemaal geen personeel in of buiten de bus die dat wil of kan horen. Ze zit dus gewoon alleen in zo’n stinkende bus.
Later keert het personeel terug. Ze vraagt of er iets opengezet kan worden. Dat kan niet. Ze vraagt het nog een paar keer aan andere bewakers, maar zonder resultaat. Als ze om aandacht te trekken tegen de wand van het busje slaat, slaat het personeel gewoon terug.

Uiteindelijk komt ze op Schiphol aan. Daar kan ze eindelijk naar de wc: eentje met camera, maar zonder wc-papier. Ze moet wachten in een ruimte met nog meer mensen. De bewakers gedragen zich slecht. Ze vergelijkt ze met de Gestapo. Als iemand wat vraagt, wordt gedreigd met geweld.

Haar vlucht blijkt te zijn uitgesteld tot 11 uur. Ze heeft al die tijd niets te eten of te drinken gehad.

Men had haar verteld dat ze haar naar Izmir zouden vliegen; ze wordt echter in Istanbul uit het vliegtuig gezet.

Koopt u zelf uw ticket verder maar.

Onze ‘service’ gaat tot hier en niet verder.

Inmiddels gaat het niet goed met Yildiz.

‘Janneke, mir geht’s so slecht!’ is het eerste wat ze me half huilend door de telefoon vertelt.

Ze heeft 37 jaar in Nederland gewoond. Haar familie zit niet meer op haar te wachten. Ze kan wel voor korte tijd bij haar zuster wonen, maar nu al tekenen zich de eerste spanningen af. Ze is geschrokken van de veranderde mentaliteit in Izmir. Ze heeft dat natuurlijk niet van dichtbij kunnen volgen. Stel je jezelf voor als je na 37 jaar terugkeert in Nederland – dan weet je ook niet wat je meemaakt.

Ze heeft vrijwel geen geld, ze zit niet eens in het ziekenfonds. Ze wil het liefst op een boerderijtje gaan wonen en dingen verbouwen. Maar hoe?

Ze vraagt me naar haar oude woonplaats in Nederland te gaan om foto’s te maken van haar volkstuin – souvenir, herinnering aan gelukkiger tijden. Ze denkt niet dat ze in de gelegenheid is om terug naar Nederland te gaan. Kan ik niet naar Izmir komen? Ze heeft niemand om mee te praten en tussen ons klikt het goed. Helaas, ik weet niet waar ik het geld vandaan moet halen. Ik ben vast rijker dan zij, maar wel arm voor Nederlandse begrippen.

Ik ga haar binnenkort weer opbellen. E-mailen is helaas niet mogelijk, want ze is analfabete - schrijven heeft dus weinig zin.


Verslag kerkdienst donderdag 12 april 2007

De geestelijke verzorger uit Kongo ging voor, want de ‘onze’ is aan zijn oog geopereerd en dus niet aanwezig.

Het viel me op dat de invaller nu wordt uitgeprobeerd. Zo werd hij niet gewaarschuwd dat wij stonden te wachten, noch werden wij naar boven gebracht volgens het nieuwe protocol van de bewaking. Uiteindelijk ging hij maar op goed geluk naar beneden om ons te halen.

Tijdens de dienst kwam een bewaker naar binnen die zei dat de kaarsen uitmoesten, op bevel van het afdelingshoofd. De invaller deed alsof hij niks hoorde en liet de kaarsen branden, wat me van hem meeviel.

Esi uit Ghana klaagde over het eten. Het is voor de mannen veel te weinig, en iedereen heeft verstopping van al dat brood. Ik ben afgelopen dinsdag op bezoek geweest bij haar, inmiddels uitgezette, Turkse celgenote. Die gaf mij tijdens het bezoek een briefje van Esi, waarin Esi me vroeg of ik haar vriendin wilde bellen, want die had Esi’s kleding bewaard.
Ik heb dat gedaan, maar die vriendin belde me maar niet terug. Esi in tranen: "Wie kan je nog vertrouwen?"- "Ze pást mijn kleren niet eens!".
Gelukkig belde de vriendin vandaag en hopelijk komt alles nog goed - want Esi wordt dinsdag uitgezet.

Verder waren er mensen uit pure ellende zelf maar tickets gaan kopen, zodat ze zo snel mogelijk Zestienhoven uit konden. Het vreemde fenomeen doet zich trouwens nogal eens voor dat zij die weg willen eindeloos blijven, en zij die niet weg willen binnen een paar dagen op het vliegtuig zitten.

Ook heb ik gesproken met een vrouw uit Botswana. Die is woensdag bij de rechtbank geweest om asiel aan te vragen, en moet nu de beslissing op Zestienhoven afwachten. Een hele rare beslissing: Zestienhoven is een uitzetcentrum! Zouden ze van gekkigheid niet meer weten waar ze iedereen moeten plaatsen, of doen ze het expres zo?

Een vrouw uit Kroatië is op Zestienhoven beland omdat een andere moeder haar dochtertje van twee sloeg. Zij sloeg die moeder terug en werd aangegeven. Politiebureau, voorkomen, Nieuwersluis, in hoger beroep vrijgesproken en nu toch maar op Zestienhoven, want ze is toch met justitie in aanraking gekomen. Ze heeft mensen een ticket voor haar laten kopen en reist nu snel af naar Kroatië, om uiteraard binnen no time weer terug te komen en eindelijk haar kinderen weer in vrijheid te kunnen zien.

Er is nog maar één Irakees over van het groepje dat er een paar weken geleden zat, uitgerekend diegene die liever vandaag dan morgen Zestienhoven wilde verlaten. Hij ziet er slecht uit, is mager geworden. Hij eet dan ook bijna niet en slaapt ook heel slecht. Hij vertelt dat hij pijn aan zijn maag heeft.

Er zit een vrouw in het centrum die vijf maanden zwanger is. Ze moet haar cel delen met een andere vrouw. Ze heeft astma, ze stikt ’s nachts zowat, maar er kan geen raampje open. Ze zit onder de uitslag: van de zenuwen, van de papieren handdoeken, van de papieren lakens. De dokter zegt dat die uitslag niets te betekenen heeft en schrijft dan ook niets voor. Ze maakt zich de hele dag zorgen over haar eigen lot en dat van haar toekomstige kind...


woensdag 25 april 2007

Ik was gisteren bij een vriend die in diverse gevangenissen voor vreemdelingen gezeten heeft en die vertelde dat het schering en inslag is dat er dingen verdwijnen bij de uitcheck. Dáár zou nou eens iets aan moeten worden gedaan.
Hij had een man gekend die 360 euro had geleend van iemand om zijn vliegticket mee te betalen. Bij uitchecken was dat geld weg - niet meer te vinden natuurlijk. De man raakte in paniek, werd boos en belandde in de iso. Daarna realiseerde hij zich dat hij a) geen geld meer had en dus b) het geleende geld niet terug kon betalen en c) ook niet meer uit detentie kon komen op eigen initiatief. Dus toen hij weer terug was op de afdeling hing hij zichzelf op in de douche.


Verslag kerkdienst donderdag 26 april 2007

Met in de hoofdrol: een totaal geflipte bewaker.

Hij manifesteerde zich al bij het hek: wij mochten er niet in. Ze waren binnen "dingen aan het doen of regelen", dus hij had bevel gekregen ons te weren tot 13.05 uur. Hij liep druk en opgefokt heen en weer, wij wachtten geduldig. Om 13.05 uur echter waren de dingen nog steeds niet gedaan, zei hij tenminste, dus we "mochten" buiten blijven - kerkdienst of niet. Gelukkig kwam daar hulp uit onverwachte hoek, in de vorm van een afdelingshoofd, die hem toen bevel gaf ons binnen te laten.

Tijdens de dienst zat een bewaakster toezicht te houden. Ze was duidelijk op haar hoede, portofoon in de aanslag. Bij de vredeswens (allemaal opstaan, elkaar de hand schudden en ‘vrede’ wensen) keek ze bang om zich heen, want ze raakte het overzicht kwijt. Ze seinde naar de geflipte bewaker die kennelijk achter de deur had gestaan. Hij kwam namelijk onmiddellijk binnen, om vervolgens binnen te blijven en zich overal mee te bemoeien, luidkeels stilte eisend. Als mensen niet gelijk van schrik hun kop hielden, sprak hij ze boos toe: "You are acting disrespectful!"

De vraag is wel wie hier nou disrespectful was... Iedereen moest naar hem luisteren, hij had de totaalregie.

Er was een man uit Nigeria met een gebroken been (daarover later meer), die op een gegeven moment in het zijkamertje ging zitten. Dat mocht niet van meneer de geflipte bewaker. "It's so hot in there!" zei de man met het gebroken been, die niet kon staan, anders dan leunend op zijn kruk. Maar de geflipte bewaker was onverbiddelijk: "Naar binnen! Bij elkaar blijven! Anders raak ik het overzicht kwijt! Ik wil geen uitzonderingen!"

Iedereen was al naar de gang gedirigeerd, maar één man moest op bevel van de geflipte bewaker weer terug naar de kerkzaal. Hij had, in de ogen van de bewaker, teveel gepraat tijdens de dienst, gelachen en door zijn drukke gedrag de anderen aan de gang gemaakt.
Dus werd de oproerkraaier in het bijzijn van twee geestelijke verzorgers en drie mensen van de bezoekgroep de mantel uitgeveegd en een lesje geleerd. Ik wist niet waar ik kijken moest van plaatsvervangende schaamte!

De man zei dat de geflipte bewaker het niet goed gezien had. Daarop zei de geflipte bewaker dat als dat zo was, hij heus niet te beroerd was om zijn excuses aan te bieden. De man zei: "Oké," en toen voegden ze zich bij de anderen op de gang, ons verbijsterd achterlatend.
Ik hoop niet dat de geflipte bewaker inmiddels alsnog zijn gram heeft gehaald en de man op rapport heeft gezet, waar wij niet bij zijn. Dat ligt eigenlijk wel in de lijn der verwachtingen….

Nog even over de man met het gebroken been: die was van zijn bed gelicht in Den Haag. Hij was niet gelijk braaf meegegaan met de ‘heren’ van de vreemdelingenpolitie. Daardoor zat ‘ineens’ zijn voet tussen de deur van het busje en brak hij zijn middenvoetsbeentje. Er was naar gekeken in Delft, maar de man heeft nog steeds pijn en wil dat het ziekenhuis ernaar kijkt. Hij heeft inmiddels wel de medische dienst van Zestienhoven gezien, maar die doen vooralsnog niks.


Janneke, April 2007.