Optimaliseren door intimideren. .. een waar gebeurd verhaal over COA-praktijken.

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) maakt onderdeel uit van het samenwerkingsverband rond het onderwerp ‘terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers en terugkerende vreemdelingen’. Het COA heeft een rol in dit project, omdat het daarmee zijn kerntaak om asielzoekers voor te bereiden op een toekomst en te ondersteunen naar het land van herkomst, kan optimaliseren.

Een vriendin van mij heeft een vriend, afkomstig uit een land dat ooit hoorde bij de Sovjet-Unie.
De man, ik zal hem Boris noemen, is lange tijd in vreemdelingenbewaring geweest, voor het grootste gedeelte op de bajesboten in Rotterdam. Hij heeft een hele moeilijke tijd gehad, hij kon er absoluut niet tegen om met meerdere personen in een cel te moeten bivakkeren (wie wel?). Hij is aan alle kanten belogen en bedrogen door het ‘personeel’ van die bajesboten.

Uiteindelijk werd hij, inmiddels al behoorlijk doorgedraaid, gedwongen met een drugsverslaafde man op een cel te zitten. Dit ondanks een verklaring van de medische dienst waarin stond dat hij niet geschikt was om met iemand een cel te delen. Boris zei zeker te weten dat zijn celgenoot drugs door zijn eten deed en in zijn eten spuugde. Hij vroeg elke dag aan de bewakers, het afdelingshoofd en andere ‘medewerkers’ of hij verlost kon worden van deze man. Een maand lang werd er niet gereageerd. Ten einde raad vroeg hij, smeekte hij hen ieder uur – zonder resultaat. In zijn radeloosheid gooide Boris toen een waterkoker naar zijn celgenoot. Kokend water over diens gezicht. Het vervolg laat zich raden: isoleercel, hongerstaking, veroordeling en straf uitzitten.

Inmiddels is Boris vrij, maar nog steeds zonder papieren. Hij is ondergedoken bij zijn vriendin. Het gaat slecht met hem, hij drinkt te veel en denkt aan zelfmoord.

Het illegalen-vangnet van de staat heeft zich nu rondom hem gesloten: een paar weken geleden kreeg hij een ‘uitnodiging’ om zich te melden bij het COA, doel: een voorlichtingsgesprek over rechten en plichten met als doel: uw uitzetting.
Zijn advocaat raadde hem aan te gaan, anders ‘Komen ze je van je bed lichten om je uit te zetten’.
Dus Boris ging zich braaf melden, met zijn vriendin.
De man van het COA was vriendelijk, doch strikt en duidelijk. Er was zelfs een tolk aanwezig, het ging er allemaal heel fatsoenlijk aan toe dus.

Als eerste werd door de COA-man gemeld dat Boris ongewenst verklaard is. Daar was Boris niets van bekend! Waarom wisten hij en zijn vriendin dat niet? “Omdat we uw adres niet weten”, sprak de COA-man. Wat natuurlijk grote flauwekul was, want ze wisten het adres van Boris wel te vinden om brieven aan te sturen.
“Wanneer is dat gebeurd?” vroegen Boris en zijn vriendin.
“Dat weten we niet, ik zie geen datum in het dossier staan, we hebben alleen een uitdraai”. Ook zou volgens hem een advocaat niet op de hoogte hoeven te worden gesteld van het feit dat diens cliënt ongewenst verklaard was.
Na veel aandringen ging de COA-man het even uitzoeken, het bleek dat Boris al sinds februari vorig jaar ongewenst verklaard was, vanwege geweldpleging. Door dat kokende water dus. Veroorzaakt door overspannenheid, veroorzaakt door het regime op de bajesboten, veroorzaakt door het beleid van de overheid.
Ongewenst verklaringen dienen officieel in persoon ter hand gesteld te worden, waarna er 28 dagen de mogelijkheid is om daartegen in beroep te gaan.”Daar is het inmiddels ruim te laat voor”, constateerde de COA-man.

Omdat Boris dus ongewenst is, betekent dat, deelde de man mede, dat Boris geen enkel recht meer heeft om in Nederland te verblijven. Hij wordt voor de rest van zijn leven uit Nederland en Europa verbannen. Mocht mevrouw hem willen helpen door trouwplannen te maken of te denken aan het aanvragen van een visum, dan kon hij haar nu alvast vertellen dat al haar aanvragen zullen worden geweigerd.

Boris werd de ‘kans’ geboden drie hele maanden actief te mogen werken aan zijn vertrek. Na dit gesprek zal nog een tussentijds gesprek volgen, waarin zal worden gekeken of Boris wel ‘voortvarend’ genoeg meewerkt aan zijn eigen uitzetting. Na drie maanden zal de rekening worden opgemaakt: is Boris dan nog niet ‘vrijwillig’ vertrokken, dan ‘komt het COA in actie’, oftewel: wordt Boris van zijn bed gelicht door de vreemdelingenpolitie, gevangen genomen en zal men proberen hem te deporteren.

Zijn vriendin bracht daar tegen in dat Boris staatloos is. “Dat bestaat tegenwoordig bij ons niet meer” sprak de COA-man trots, voor ons bestaan er nog maar twee gebiedjes waar we mensen niet naar kunnen uitzetten, dat is een klein stukje in Palestina en een klein stukje ergens in Afrika. Dus dat komt wel goed met de uitzetting van meneer!”

Hij vroeg zich uiteindelijk nog af waarom hij het dossier van de vriendin van Boris niet had. “Dat komt omdat ik Nederlands ben”, legde ze uit. “O, maar dan is er geen probleem voor u, dan kunt u dus gaan en staan waar u wilt, dan kunt u met meneer mee!”

De vraag is alleen waarheen dan.
Boris heeft inmiddels al aangegeven op een dag ‘gewoon te verdwijnen’. Waarmee hij bedoelt dat hij op een zodanige manier zelfmoord wil plegen dat zijn vriendin hem niet zal vinden.

Janneke van Beek,
29 mei 2008

Zwartboek Uitzetcentrum Zestienhoven - juni/juli 2007

2007: Verslagen van juni / juli

Verslag kerkdienst dinsdag 5 juni 2007

Ik was vandaag wat vroeg, en terwijl ik buiten wachtte, zag ik een Afrikaanse man door de deur (ónze deur) van het centrum naar buiten lopen. Hij had een nauwelijks gevulde blauwe vuilniszak in zijn hand.

"Free?" vroeg ik.
"Yes, F R E E!" zei hij blij.

Ik was ooggetuige van een ‘klinkering’. Mijn eerste levende bewijs dat er inderdaad mensen worden vrijgelaten uit dit eindstadium van het uitzetsysteem.
De man vertelde dat hij uit Ivoorkust kwam. Hij had tweeëntwintig dagen in Zestienhoven gezeten. Bij het ‘afscheid’ hadden ze hem gul voorzien van tien euro pleurop-premie. Daarmee moest hij terug naar zijn woning in Amsterdam. Dat haal je niet met tien euro, zeker niet als je ook nog eerst met de bus naar het station moet.

Gelukkig had één van ons geld in haar tas en zo werd de man door een kleine donatie behoed voor zwart rijden, in handen vallen van controleurs, politie, justitie, en wederom gevangengezet worden.

Hij heeft uiteraard géén verblijfsvergunning meegekregen, dus ik neem aan dat hij binnen 48 uur het land dient te verlaten. Kortom, de man is nog net zo illegaal als toen hij Zestienhoven binnengebracht werd. Zijn vader was overleden in de tijd dat hij in Zestienhoven zat; hij hoorde dat pas gisteren, toen hij belde naar een vriend in Afrika – niemand bij justitie had de moeite genomen hem het slechte nieuws te vertellen.

Wij gingen naar binnen en ontdekten dat het in het kerkzaaltje bijna niet te harden was van de hitte. Het werd nog benauwder toen het ook nog eens bomvol liep met gelovigen.

Winston vertelde dat de mannen van zijn afdeling allemaal een klachtenformulier hebben ingevuld met het verzoek of er ventilatoren kunnen worden aangeschaft, omdat het zo warm is. Haha! Dat wordt natuurlijk onmiddellijk gerealiseerd!

Tot mijn schrik leeft onder de ‘bewoners’ nog steeds de fabel dat er een maximumtijd van 28 dagen zit aan het verblijf in Zestienhoven. Ik moet ze elke keer weer vertellen dat dit helaas niet waar is. Het zou fijn zijn als de advocaten zich eens wat beter informeerden.

Winston vertelde ook dat de insluitingstijd heel vaak wordt vervroegd. Officieel luidt het dat mensen om vijf uur ‘s middags voor de nacht worden opgesloten in hun eigen cellen, maar in de praktijk gebeurt dat al om kwart voor vijf. De laatste tijd nóg weer tien minuten eerder.

Juist met die warmte zou het fijn zijn als de mensen zo lang mogelijk buiten kunnen blijven, opdat ze die warme cellen niet in hoeven. Maar nee.

Overigens: alle keren dat ik op bezoek ben geweest (één op één), treedt hetzelfde mechanisme in werking.
Tegen de tijd dat degene bij wie je op bezoek komt er is, zijn er zó al tien minuten voorbij, en ruim vijf minuten voor de officiële vertrektijd moet je al weer weg.

Waarom? Zodat de bewakers hun koffieverslaving kunnen voortzetten? Standaard zitten er minstens drie bewakers, met koffie, en met hun portofoons op volle sterkte aan. Daardoor schrik je je regelmatig een ongeluk en dan is het telkens: “Waar waren we ook al weer?”

Even een leuk bericht tussendoor: de vrouwen hebben ons lawaai tijdens de wake gehoord. Jammer dat ze niet wisten wat het was, maar nu ze het wel weten voelen ze zich erg gesteund.

Ik gaf de Mongoolse vrouw een compliment over haar kleding (rok, bloesje) en ze fleurde helemaal op. Ze had een vriendin op bezoek gekregen en die had deze kleding voor haar meegebracht. Ik denk dat het goed zou zijn als ik eens wat alerter ga kijken naar wat iedereen aanheeft, en hoe lang al hetzelfde. Ik zie, achteraf, de vrouw uit Togo ook telkens in dezelfde zwartfluwelen jurk….

Ik ga volgende week op bezoek bij het Fatima uit Marokko. Ze was helemaal blij dat ik het aanbood, en ze ging het gelijk juichend aan iedereen vertellen.
“Die mevrouw komt bij mij op bezoek, die mevrouw komt bij mij op bezoek!!”

De politie in Schiedam deelt bij wijze van proef chocola uit aan discotheekbezoekende jongeren, in de hoop dat chocola euforie oproept en dat er zodoende geen behoefte meer bestaat tot het uitleven van agressie door middel van het slopen van bushokjes.
Gedachtig daaraan heb ik de doos bonbons rond laten gaan,vooral bij de vrouwen, die als laatste werden opgehaald. Inderdaad, politie Schiedam, het helpt, want ik ben nog nooit zoveel omarmd, is er nog nooit zoveel naar mij gelachen en gezwaaid als deze keer!

Na afloop heb ik nog even nagepraat met de geestelijke verzorger, vooral over zijn collega de dominee. Die schijnt vanwege zijn botheid en cynisme niet zo goed in de markt te liggen bij de collega’s. Ik vind het een kwalijke zaak dat de dominee, bij zoveel kritiek, een fulltime baan heeft en dat hij niet een andere baan aangeboden heeft gekregen.

Bij het verlaten van het centrum bleek er weer eens andermans mobiel in een kluisje van een van ons te liggen.
Ik heb een mailtje aan de geestelijke verzorger geschreven:

"Bij uitcheck vond X een mobieltje van iemand anders in haar kluisje. Ze ging dus direct in haar tas, die ook in dat kluisje zat, kijken, want daar zat háár mobieltje in en haar portemonnee.

Waarschijnlijk is er niks weg, gelukkig.

Dit gebeurt regelmatig. We hebben het er al met jou over gehad. Ik zei tegen de dienstdoende portier dat ik een klachtenformulier wilde invullen, maar dat had hij natuurlijk niet (neenee). Hij had als geniale oplossing dat wij van de bezoekgroep voortaan de hoge nummers krijgen. Maar die oplossing bedenkt HIJ, en het zou me verbazen als hij de andere portiers, zoals ……., ervan op de hoogte stelt, of dat die dat onthouden.

Als je op bezoek gaat via die andere deur mag je de sleutel wél meenemen. Dat lijkt me ook normaalste zaak van de wereld. Wij hoefden een paar weken lang de sleutel ook niet in te leveren, maar vanaf vorige week of die week daarvoor ineens weer wel.

Ik vind het nu genoeg! Het zijn ónze spullen die daar in gaan. Er wordt door de portiers veel te nonchalant met andermans bezittingen omgesprongen. Ik stel voor dat jij het de eerste keer dat je er weer bent aankaart. Als je op heel korte termijn niks bereikt ga ik (of wij) klagen, via een brief naar het afdelingshoofd of naar de directie.

Het heeft uiteraard helemaal niets met jou te maken, het is iets dat speelt tussen de portiers en de bezoekers. Overigens neem ik persoonlijk al nooit meer iets mee naar het centrum, geen telefoon, geen memorystick, geen portemonnee. En terecht."

Donderdag 7 juni 2007

Vandaag was ik op bezoek bij Wilson. Hij vertelde dat het nu al godverziekend heet is in de cel. Er is een soort ventilatiesysteem in het plafond en een kleine spleet beneden bij het onderste bed. Hij heeft erover geklaagd bij bewakers, dokters en de psycholoog, en die hebben allemaal hetzelfde smoesje: "Dit gebouw is maar tijdelijk en er zijn wat fouten gemaakt bij de constructie."

Daar heb je veel aan als je binnen zit...

De dominee schijnt geen beste naam te hebben bij ex-bajesbootklanten.
Ook vertelde hij dat mensen pas op het laatste moment te horen krijgen dat ze uitgezet worden, zodoende er is geen gelegenheid tot afscheid nemen of je mentaal voorbereiden.

Er zijn meerdere psychologen werkzaam op de boten, die ook naar Zestienhoven komen. Het zijn helaas telkens andere, waardoor de mensen dus ook telkens opnieuw hun verhaal moeten vertellen.

Medicijnen dienen te worden ingenomen in bijzijn van de bewakers. Mensen weten echter nooit wat ze precies krijgen, immers, het komt niet uit het doosje/potje van de apotheek. Mensen zien wel dat andere mensen gedrogeerd worden.

De mensen krijgen jeuk/eczeem, veroorzaakt door de combinatie hitte – papieren lakens.

Alle post wordt gelezen, zowel uitgaande als inkomende.


Dinsdag 12 juni 2007

Tijdens het reguliere bezoekuur praatte ik vandaag met Fatima uit Marokko. Ze woonde bij haar moeder en is opgepakt omdat ze geen Nederlands paspoort heeft. Ze is drieëntwintig, met een grote behoefte aan positieve aandacht. Ze is spontaan: ze zegt wat ze denkt, positief of negatief.

Tijdens een verblijf in Marokko heeft ze een kortstondige relatie gehad met een man. Toen dat misging heeft hij haar met een scheermes bewerkt. Ze liet me het litteken zien, het lijkt alsof hij haar hele wang heeft geprobeerd eraf te snijden.

Fatima heeft zeven en een halve maand in Noorderzand (vreemdelingendetentie voor vrouwen en kinderen) gevangen gezeten. Hoewel ze het daar beter "naar haar zin had" dan op Zestienhoven, kon ze het niet langer aan om voor onbepaalde tijd vastgezet te worden. Daarom gaf ze haar verzet op en werkt nu mee aan haar uitzetting.

Fatima vond de bewakers in Noorderzand in het geheel niet aardig, die doen bijna nooit wat voor je.

Ook Noorderzand bezit isolatiecellen.
Na drie keer rapport ben je de klos.

Fatima heeft er twee keer in gezeten.
Eén keer één dag, één keer twee dagen.

Ze wilde de speciale isolatiekleding
(scheurhemd: zie foto) niet aantrekken en is
toen door vijf man tegen de grond gewerkt.

Voorbeelden van andere straffen:

- Papiertjes en andere rommel opprikken uit de tuin.
- In de cel opgesloten worden en goede manieren leren: de hele tijd: "goedemorgen" tegen de bewakers moeten zeggen, die voor deze gelegenheid de hele tijd de celdeur openen.

Werken is niet verplicht in Noorderzand, want Fatima werkte niet - maar als je geen geld hebt moet je wel, neem ik aan. De verdiensten worden besteed aan boodschappen, die op een lijst ingevuld kunnen worden en dan door de instelling gekocht worden.

Tot zover Noorderzand, nu meer over Zestienhoven:

Fatima heeft niets aan de imam. Ze heeft hem twee keer gezien en heeft twee keer ruzie met hem gehad. Hij schijnt te vinden dat ze zich te uitdagend kleedt, hij stoort zich aan het feit dat ze geen hoofddoek draagt. Vrouwen moeten zich naar zijn mening onderdanig opstellen, zeker qua kledingvoorschriften.

Het eten is walgelijk op Zestienhoven. Je krijgt maar één bekertje melk per dag.

Hoewel Fatima over meer geld beschikt, mag ze van de instelling maar vijftig euro per maand besteden. Aangezien ze minstens één pakje Marlboro á vier euro per dag oprookt, gaat ze het daarmee niet redden.

Er is niets te doen in Zestienhoven. Er is niks te lezen, ook niet in het Arabisch. Mensen roken, drinken koffie en lopen buiten wat rond, of eigenlijk in een vierhoek.

Een keer per week is er dansen voor de vrouwen: “Buikdansen, die mevrouw wist niet wat ze zag! Ja, ik ben Arabisch, ik kan háár wel wat leren!”

Een keer per week is er ‘crea’.
“Wat houdt dat in?” vroeg ik.
“Beertjes maken”.
Mijn god!!!

Fatima was erg blij om tijdens het bezoekuur naar buiten te kunnen kijken, want in het centrum is nergens gelegenheid om iets van buiten te zien: de cellen zijn ingebouwd in een loods en de luchtkooien zijn met ondoorzichtig groen doek bedekt.

Vorige week was haar moeder op bezoek geweest, die haar vijfentwintig euro in de hand had gedrukt. Bij het verplichte fouilleren na afloop had de bewaakster gevraagd of ze ‘iets’ had.
“Ja, 25 euro,” had Fatima eerlijk gemeld. Dat mocht natuurlijk niet en een rapport dreigde, maar bij nadere behandeling werd dat geschrapt, omdat ze het eerlijk had gezegd en de bewaakster het niet uit haar zak had gevist.


Verslag kerdienst donderdag 14 juni 2007

Bij het klaarzetten van de stoelen uitte de dominee zijn bezorgdheid of we bezig waren de mensen hier te houden – want dat is helemaal de bedoeling niet. De mensen zijn hier om uitgezet te worden, daarom heet het hier ook een uitzetcentrum.

We hadden vandaag allemaal veel last van de warmte, de bezoekers misschien nog wel het meest, omdat we ons plaatsvervangend zaten te schamen over de dominee. Dat werd niet zozeer veroorzaakt door de inhoud van de dienst, want die hebben we zoveel mogelijk langs ons heen laten gaan, maar vanwege de reacties van de dominee op de ´bewoners´.

Bijvoorbeeld: Winston, op de eerste rij, slaakte een diepe zucht. Blijkbaar ergerde de dominee zich daaraan, want hij reageerde op cynische wijze met een:
“Are you tired? Was it a busy day today? Shower, recreation, meal, church…...”

Een ander voorbeeld: een Afrikaanse man liet een bijbel zien waaruit stukken tekst gescheurd waren. Die bijbel had hij vorige week na de kerkdienst gekregen. De man vond het storend dat er delen ontbraken, dus vroeg hij om een heel exemplaar. Reactie van de dominee:
“A person with his hand amputated is still a human being, same with the bible”.

Ik heb laatst een film gezien die zich afspeelde in Sierra Leone, waar mensen armen afhakten van andere mensen. Iedereen wéét dat dergelijke gruwelen gebeurd zijn. Dan zeg je zoiets toch niet? Misschien kómt die man wel uit Sierra Leone en moet hij daar naartoe terug..

Nog een leuke opmerking van de dominee, die er prat op gaat veel talen te spreken:
“Ik heb deze tekst in het Nederlands gezegd, want als je opheffing krijgt moet je toch Nederland leren spreken”.

Opheffing? De meeste mensen krijgen helemaal geen opheffing, de meeste mensen worden uitgezet!

Fatima kwam niet opdagen tijdens de kerkdienst. Ze blijkt vijf dagen straf te hebben, door te brengen in de iso (afdeling D). Ik ben woedend en maak me grote zorgen, zeker nadat Winston me vertelde dat hij haar gisteren de hele dag had horen huilen. Zo´n meisje stop je toch niet in een isolatiecel!

De vrouw uit Mongolië vertelde me de reden: Fatima deelde eerst haar cel met iemand. Die ging weg en dus had Fatima de cel voor zich alleen. Dat kwam haar goed uit, want dan hoefde ze zich niet in te houden met roken. De bewaking confronteerde haar plotseling met een nieuwe celgenote. Fatima wilde niet, protesteerde heftig en voilá.

Na afloop van de dienst heb ik de geestelijke verzorger gevraagd of hij haar wilde opzoeken. Dat heeft hij gedaan, hij sms-te me zojuist dat hij ging proberen of hij Fatima eerder uit de iso kon halen. Ik heb nog niet gehoord of het gelukt is.

De vrouw uit Mongolië was ten einde raad, ze zit nu al bijna een jaar gevangen en lijdt aan allerhande darm- en menstruatieproblemen. Ze praat wel met de dokter en de psycholoog, maar dat zijn telkens andere, dus dat schiet niet op.

Er was een tolk voor de Lingala-sprekende vrouw uit Togo. Ze hadden de hele tijd tijdens de dienst dicht bij elkaar samen zitten praten. De tolk vertelde later dat het heel moeilijk was geweest om meer ingewikkelde dingen te bespreken, want de vrouw uit Togo is erg in de war.
De tolk, niet op de hoogte van de geheime regels van Zestienhoven, had open en bloot vijf losse euro’s aan de vrouw uit Togo gegeven. Dat werd gezien door de immer oplettende “werken met gedetineerden vereist een scherpe blik” bewaking. De bewakers pakten vervolgens op de gang vier losse euro’s van de vrouw uit Togo af, riepen de dominee (!) ter verantwoording en ‘moesten er helaas een aantekening van maken’.

Volgende week komt de tolk weer. Hopelijk geeft ze nu het geld wat meer stiekem, anders moet de vrouw uit Togo nog de iso in ook...

Ik hoorde een jonge man uit Angola klagen tegen de dominee. Hij was eerder geopereerd aan kanker en moest afgelopen week opnieuw naar het ziekenhuis. Vanwege "vluchtgevaar" is het standaard dat mensen uitsluitend naar het ziekenhuis gebracht worden met handboeien om en een stok in hun broek. De man uit Angola had daar bezwaar tegen gehad. Hij was toch geen crimineel?

De dominee antwoordde dat iemand die medisch behandeld wilde worden, die maatregelen maar gewoon moest accepteren...

De dominee vindt dat mensen in het uitzetcentrum er zitten om uitgezet te worden. Alles wat wij van de bezoekgroep toevoegen, zoals telefoonkaarten geven, bellen met een advocaat of wat dan ook, is overbodig: "Laat dat maar aan ‘ons’ over." Ik mag van hem niet praten voor en tijdens de dienst. Alsof ik een schoolkind ben dat loopt te keten.


Dinsdag 19 juni 2007

Ik krijg een mail van de dominee over gespreksgroepen die hij wil starten. Hij zegt daarin behoefte te hebben aan meer "zicht" op de bezoekgroep, omdat die zich nu, in zijn ogen, teveel in de "periferie" bevindt. Hij wil bovendien graag een aparte gespreksgroep voor mannen, omdat hij denkt dat "de grote toeloop naar de kerk met de komst van vrouwen aldaar te maken heeft."

Mannen die het fijn vinden om vrouwen te zien en vrouwen die het fijn vinden om mannen te zien, dat mag kennelijk niet van de dominee! In zijn ogen is de kerkdienst niet iets waar mensen naar toe zouden kunnen gaan om andere mensen te ontmoeten.

In de mannengespreksgroep dienen de mannen zich te beperken tot de door de dominee aangegeven thema’s "bijbel, kerk en leefsituatie alhier", terwijl in de gemengde groep de thematiek nog verder is beperkt tot "voorbereiding op de kerkdienst van de middag".

Vrouwen nemen in de ogen van de dominee een ondergeschikte plaats in: zij hoeven niet van die ingewikkelde onderwerpen te behandelen als "bijbel en kerk", laat staan dat ze de behoefte zouden kunnen voelen om te praten over hun "leefsituatie alhier".


Dinsdag 26 juni 2007, bezoek aan Fatima

Vanmorgen ben ik weer op bezoek geweest bij Fatima. Ze is kort nadat ik bij haar was naar Noorderzand gebracht. Ze is niet ‘direct uitzetbaar’, maar ze kan blijkbaar ook niet in vrijheid gesteld worden. Ze zit nu precies acht maanden en een dag vast.

Ze was helemaal opgelucht dat ze naar Noorderzand zou gaan, want er was ook sprake geweest van overplaatsing naar Kamp Zeist, waar ze alleen maar slechte dingen over heeft gehoord.

Het gaat slecht met haar: gisteren is ze zelfs flauw gevallen door de stress. Over de vier dagen (de geestelijke verzorger heeft er een dag afgekregen) dat ze in de iso heeft gezeten is ze nog steeds woedend.
Fatima heeft haar cel moeten delen met een niet-roker, terwijl dat dus officieel niet mag.

Ik kocht een blikje limonade voor haar uit de frisdrankenautomaat. Ze wilde weten hoeveel dat hier kostte.
Ik zei: “70 cent”.
“Hé,” riep Fatima verrast, "Bij ons beneden kost dat 80 cent!”
Ik vroeg aan de bewaking waarom dat beneden 80 cent kostte. De bewaking gaf als verklaring dat er een kleine prijsverhoging was geweest.
Ik vroeg: “Gaat dat zakgeld van 7,50 dan ook omhoog?”
De bewaking zweeg.
Ik probeerde: “Als ik een blikje voor haar koop mag ze het dan meenemen naar de afdeling?”
Het antwoord lag voor de hand: “Nee!”
Wat schandalig! Zomaar prijsverhogingen invoeren, zonder dat die lullige 7,50 omhoog gaat. Justitie zal wel denken: hoe soberder, hoe beter.

Nieuws: Albayrak is twee of drie weken geleden in Zestienhoven geweest. Het centrum was van te voren mooi opgepoetst, maar hoe verbazingwekkend, Albayrak heeft niet één gevangene gesproken! Wel bewakers en bazen. Is dat nou jammer, zo krijgt ze toch niet echt een totaalbeeld van wat zich afspeelt. Maar Albayrak wil dat natuurlijk ook helemaal niet weten...

Toen ik het centrum wilde verlaten ging er iets mis bij de kluisjes: het kluisjesbeleid is me, vrees ik, fataal geworden.
Het moest er natuurlijk een keer van komen: het ziet er naar uit dat het afgelopen is met mijn bezoeken aan de kerkdienst!

Het volgende is gebeurd:

Ik kreeg ruzie met de portier. Ik had namelijk onder andere mijn paspoort in het kluisje gedaan, en toen ik weer wegging lag het er niet meer (dacht ik althans– het zat het op een vreemde manier ergens tussen zodat het leek of het kluisje leeg was, een beetje als een illusionistentruc).
Ik vroeg, enigszins in paniek: “Waar is mijn paspoort?”
“Dat is uw eigen verantwoordelijkheid!”
“Daarnet had ik het nog en nu is het weg”.
“Daar kunnen wij niks aan doen”.
Zulke antwoorden!

Ik werd boos en zei: “Er klopt helemaal niks van dat kluisjesbeleid bij jullie. Aan de overkant zitten ook vaak spullen van andere mensen in onze kluisjes!”
“Dat is helemaal niet waar!”
“Dat is gvd wel waar!”
“Uw toon bevalt me totaal niet.”
“Mij bevalt uw toon ook niet! Ik heb genoeg van dat gedoe met die kluisjes. Ik ga een klacht indienen bij de directeur!”
De portier had me graag op rapport willen zetten en in de iso slingeren, maar dat gaat natuurlijk niet. Dus deed hij het equivalent:
“Ik ga ook een klacht indienen, over u. En dan is het uit met u in de bezoekgroep!”

Ik heb gelijk de geestelijke verzorger gebeld en gezegd dat als hij mij in de bezoekgroep wil houden, hij als de sodemieter het afdelingshoofd moet spreken over dit ‘incident’. Dan kan hij zich eindelijk eens aan zijn afspraak houden, want hij belooft wel steeds dat hij het gaat aankaarten bij het afdelingshoofd, maar hij heeft het, voor zover ik weet, nog nooit gedaan.


Dinsdag 26 juni 2007, bezoek aan Wilson op de bajesboten

Vandaag was in de bezoekruimte zes man bewaking aanwezig, op vier met vrolijke gekleurde hesjes uitgedoste ‘bewoners’ en hun vier bezoekers. Een bewaker was, terwijl hij luisterde naar wat wij zoal aan elkaar te vertellen hadden, heel zoet een kleurplaat van Sneeuwwitje aan het inkleuren.

Wilson zit inmiddels een week op de boot. Hij vindt het er verschrikkelijk. Warm, benauwd, met veel te veel mannen op een afdeling, waar zespersoons-, vierpersoons- en tweepersoonscellen zijn. Wilson heeft het geluk ingedeeld te zijn in een tweepersoonscel, die hij vandaag helemaal voor zich alleen heeft, want zijn 'kamer'genoot is naar België gebracht.

Toen Wilson op Zestienhoven zat, werd hij van het ene op het andere moment gehaald.

“Spullen pakken, je gaat nu op transport.”
“Waar naar toe?”
“Dat weet ik niet, maar schiet op, want de auto staat te wachten en de motor draait al.”

Eenmaal bij het busje aangekomen vroeg Wilson nogmaals waar hij naar toe gebracht wordt.

“Naar de boot,” was het antwoord.
“Ik wil daar niet naar toe! Kan het niet morgen?”
Protesteren hielp niet, vandaar dat Wilson nu op de bajesboot zit.

Af en toe krijgt hij een black-out - dat is al begonnen in Zestienhoven. Daar heeft de dokter bloed afgenomen, waarvan de uitslag over zes dagen bekend zou zijn. Inmiddels is dat al meer dan veertien dagen geleden, maar er is nooit meer iets vernomen over een uitslag.

Hij wil graag dat zijn advocaat alles in het werk stelt om hem op medische/traumatische gronden vrij te krijgen, maar dat zal niet lukken. Wilson is ongewenst, en dan kan je het in Nederland bekijken. Andere mannen op de boot vertellen dat er nergens in Europa zo slecht met illegalen wordt omgesprongen als in Nederland.

In tegenstelling tot Zestienhoven is de kerkdienst niet een plek waar je mensen kunt ontmoeten die op andere afdelingen zitten. Hier is het per afdeling geregeld, dus zie je dezelfde mannen die je de hele dag al ziet, maar dan alleen de christenen.

De televisie heeft weinig kanalen, het is verveling troef na vijf uur ’s middags, als iedereen achter de deur moet.


Donderdag 28 juni 2007

Vanmorgen belde de geestelijke verzorger me op: de directeur was bij hem langs gekomen en had, met het ‘rapport’ van de portier in de hand, hem verteld dat ik niet langer welkom ben bij de bezoekgroep. De geestelijke verzorger meldde dat hij "er ook niks aan kon doen."

Het leek me dat hij dat gedoe met die kluisjes allang had kunnen aankaarten, waardoor mijn ruzie met de portier niet plaats had hoeven vinden.
Ik besloot een brief aan de directeur te schrijven, om te kijken of ik ‘er iets aan kon doen’.

Rotterdam, 3 juli 2007

Geachte heer van Benthem,

Donderdag 28 juni jl. werd mij door de geestelijke verzorger telefonisch meegedeeld dat mij door de directeur de toegang tot Uitzetcentrum Rotterdam Airport met onmiddellijke ingang is ontzegd. Dit naar aanleiding van een klacht over mij, ingediend door een in het centrum werkende portier.

Het heeft me onaangenaam getroffen dat mij geen mogelijkheid is gegund tot ‘hoor en wederhoor’. U hebt kennis genomen van de rapportage van de portier, u hebt echter niet mijn lezing willen horen. Ook betreur ik het dat u niet de moeite hebt willen nemen uw beslissing aan mij persoonlijk mee te delen.

Ik heb meer dan een jaar lang deel uitgemaakt van de bezoekgroep en me met hart en ziel ingezet om de mensen binnen tot steun te zijn.

De reden waarom ik in conflict raakte met de portier heeft een achtergrond en een verleden. Ik heb dit overigens meerdere malen besproken met de geestelijke verzorger, aangezien het de bezoekgroep is verboden om anders dan via hem een klacht in te dienen.

De situatie is als volgt: bij binnenkomst moeten alle meegenomen spullen in een kluisje worden gedeponeerd. De sleutel van dat kluisje moet worden ingeleverd bij de dienstdoende portier. Bij vertrek moet de sleutel van het kluisje weer bij de portier worden opgehaald.

Bij het openen van het kluisje worden door ons zéér regelmatig meer dingen aangetroffen dan wij erin hebben gedaan. Ik noem ‘vreemde’ mobiele telefoons. Ook komt het regelmatig voor dat wij een sleutel krijgen van een ander kluisje dan het onze, met andermans inhoud.

Natuurlijk zijn wij verontrust over deze gang van zaken. Immers, het zijn waardevolle en persoonlijke spullen die in de kluisjes gaan, waarvan je niet graag zou willen dat die in handen vallen van wildvreemden.

We hebben dit uiteraard telkens tegen de dienstdoende portier gezegd, die daar dan op zijn beurt niet of nonchalant op reageerde.

Afgelopen dinsdag, de dag van het ‘incident’, was ik op bezoek geweest bij een van de bewoners. Na afloop opende ik het kluisje (als men de bezoekingang gebruikt mag de sleutel van het kluisje wél worden meegenomen) en trof daar mijn paspoort niet aan.

Ik raakte in paniek en vroeg aan de portier waar mijn paspoort was. Dat was zijn zaak niet, zei hij, ik moest maar beter op mijn spullen letten. Toch wist ik 100% zeker dat ik mijn paspoort in het kluisje had achtergelaten. En mijn kluisje was leeg, althans zo leek het.
Er recht voorstaand was mijn paspoort, dat achter een richeltje bleek te liggen, niet te zien. Een soort illusionistentruc.

Maar, geïrriteerd door het uitblijven van enig blijk van meeleven door de portier en door het ontbreken van enige verbetering in het beleid ten aanzien van het onzorgvuldig omspringen met onze persoonlijke spullen, zei ik "Altijd dat gedoe met die kluisjes! Aan de overkant zitten ook vaak spullen van andere mensen in onze kluisjes!", waarop de portier dat glashard ontkende: "Dat is helemaal niet waar!"

Vanaf dat moment ontstond er een onaangename woordenwisseling. Ik zei dat ik een klacht ging indienen bij de directeur over het ‘kluisjesbeleid’ (bij dezen). Hij zei dat hij een klacht ging indienen over mij, hetgeen hij inderdaad deed, met als gevolg dat mij nu de toegang ‘for life’ is geweigerd.

Ik hoop dat u mij alsnog in de gelegenheid wilt stellen mezelf te kunnen verdedigen tegen een klacht tegen mij, waarvan ik de inhoud niet ken. Mocht u mij dit niet willen toestaan, dan zou ik het zeer op prijs stellen schriftelijk kennis te mogen nemen van mijn ‘uitzetting’.

Hoogachtend,

Janneke

Ik kreeg de volgende brief terug:

Geachte heer/mevrouw,

Naar aanleiding van uw brief van 3 juli 2007 bericht ik u het volgende:

Op donderdag 28 juni j.l. heeft één van de portiers inderdaad een rapport opgemaakt over de wijze waarop u met hem communiceerde.

Dit had betrekking op het gegeven dat u dacht dat uw paspoort niet meer in het kluisje zat waar u hem in gedaan had en waarvan u de sleutel had meegenomen.
Naar aanleiding hiervan heeft u mijns inziens niet correct gecommuniceerd met de betrokken portier, vooral nadat bleek dat er niets aan de hand was.

Het geschreven rapport heb ik laten lezen aan de geestelijke verzorger, die op dat moment besloot de samenwerking met u te beëindigen, waar ik het volledig mee eens ben.

Door deze beslissing bent u geen lid meer van de vrijwilligersgroep en heeft u in die hoedanigheid geen toegang meer tot de inrichting.

Ik kan u meedelen dat ik het door u geschetste probleem met de kluisjes voor de bezoekers bij de personeelsingang binnen korte tijd hoop op te lossen.

Ik verwacht u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,

Th. M. van Benthem
Locatiedirecteur Uitzetcentrum Rotterdam

11 juli 2007

De hele bezoekgroep is ‘uitgezet’! Ik kreeg vandaag onderstaand mailtje van de geestelijke verzorger:

Beste mensen,

Gisteren is tijdens een vergadering van de directie, afdelingshoofd, GV en externe organisaties besloten dat de huidige bezoekregeling bij kerkdiensten onder de vlag van de GV met onmiddellijke ingang beëindigd wordt.
De inrichting gaat zich beraden op een andere wijze van organiseren en werven van vrijwilligers. Voorlopig zullen de kerkdiensten gedaan worden zonder vrijwilligers. Er is nog geen concreet besluit genomen over de gang van zaken in de toekomst.

In een reactie van mij op de beslissing schrijft de geestelijke verzorger:

“De keuze van de stopzetting van de bezoekgroep is niet de mijne geweest. Het was m.i. een beklonken zaak”.

Ik mail terug:

“Ik denk dat je daarin helemaal gelijk hebt. Ik begrijp best dat het niet jouw keuze was. We hebben goed samengewerkt en we hebben elkaar in onze waarde gelaten en daar waar mogelijk elkaar aangevuld.
Begrijp alleen wel dat deze beslissing van de directie en co en de directeurs reactie op mijn ’communicatie met de portier’ symptomatisch is voor hoe de machtsverhoudingen liggen in detentie, waarbij opgemerkt moet worden dat in vreemdelingenbajessen de bewakers nog veel meer macht kunnen uitoefenen dan in reguliere detentie.

Dat afdelingshoofd, met zijn softe gezever in het jaarverslag van de DJI van 2005 – alsof het bijna gezellig is in het centrum..

Gelukkig hebben wij een kijkje in de keuken kunnen krijgen."

Geestelijke verzorging in de hel

Uitzetcentrumtucht:
Bewakers met knuppels en stroomstootstokken.
Rapporten en isolatiecellen.

Door in de hel te werken en niet te protesteren
sanctioneer je het systeem.
Houd je het lijden in stand,
bestrijd je de symptomen maar niet de ziekte.
Je kunt bidden zoveel je wilt
maar dat zal het systeem niet veranderen.
Je kunt nog zoveel vragen om vrede
Maar het zal oorlog zijn in de hoofden van de gevangenen.

Door je mond te houden over hoe
de Staat der Nederlanden onschuldige mensen
veroordeelt tot deze hel
ben je zelf een deel van de hel geworden.
Voor de anderen.
En voor jezelf.

Janneke, Juni/Juli 2007.





Foto: blokkade actie Uitzetcentrum Zestienhoven, 26 oktober 2007, twee jaar na de Schipholbrand.

Zwartboek Uitzetcentrum Zestienhoven - mei 2007

Verslag kerkdienst donderdag 3 mei 2007

Er is nieuws: de bajesboot in Dordrecht heeft sinds 2 mei voor maximaal 496 mannen zijn poorten geopend. De ‘doelgroep’ zal bestaan uit `vreemdelingen die geen verblijfsrecht (meer) hebben in Nederland en daarom het land moeten verlaten`; althans volgens justitie.

Er werd op 1 mei gedemonstreerd tegen die boot. Er was een picketline, er waren spandoeken, er waren borden met ´Geen gekloot, weg met die boot´ en de toegangspoort werd symbolisch met wit-en-rood afzetband gesloten.

Helaas, de boot is toch geopend… Dientengevolge heeft de geestelijke verzorger uit Kongo nu dan eindelijk zijn eigen werkplek, dientengevolge hebben wij nu een nieuwe geestelijke verzorger: een dominee. Hij is voor driekwart verbonden aan de bajesboten in Rotterdam, en nu dus voor het restant bij ons op Zestienhoven. Hij gaat om en om met de oude geestelijke verzorger de diensten draaien.

Er waren weinig mensen in de dienst. Zou dat komen omdat Dordrecht nu open is? Het lied: ‘He’s got the whole world in his hand’ was vandaag populair, de mensen konden er maar geen genoeg van krijgen en zongen het nog toen ze al weggeleid werden naar hun afdelingen.

Het was behoorlijk warm en uiteraard kon er geen raam open.

Over die warmte werd ook geklaagd door de Nigeriaanse man naast mij. De gemoederen lopen hoog op als iedereen het niet meer uithoudt van de hitte en er geen greintje ventilatie mogelijk is. Ook in de luchtkooien is geen afdakje, zodat mensen zelfs buiten geen verkoeling kunnen vinden.

De man uit Nigeria krijgt veel te weinig te eten. Er is één warme magnetronmaaltijd per dag, om 16.30 uur krijgen de mensen brood voor ’s avonds en ’s morgens tegelijk. Dat zal wel lekker uitgedroogd zijn ’s ochtends.

Mensen worden al om 16.30 uur ingesloten voor de nacht. Let wel, dat is dus tot de volgende morgen na 8.00 uur. Dat is dus ruim vijftien en een half uur, zonder enig programma behalve tv-programma’s.

Nog een klacht: hij zit al een tijd samen met een man die rookt in de cel, terwijl hij dus niet rookt. Klachtenbriefjes hebben nog niets opgeleverd. De personeelsleden liegen toch altijd dat ze barsten over de regels! Ik zou het afdelingshoofd er wel eens mee willen confronteren!

Ik vroeg de man uit Nigeria of hij een goede advocaat heeft. "God is de beste advocaat," zei hij. Oké...

Sinds een paar weken zie ik een jongen met een rode hoofddoek in de kerkdienst. Ik heb iedere keer geprobeerd hem aan te spreken, maar het is me niet gelukt om contact met hem te leggen. Ik heb het gevoel dat hij me niet vertrouwt.
Vandaag merkte ik dat hij aan het doordraaien is. Terwijl ik aan het praten was met een man uit Kongo, kwam de jongen met de rode hoofddoek ertussen, ging ruzie maken en dreigen. Dat krijg je dus als mensen lang in vreemdelingenbewaring zitten...

Ik sprak ook nog met een man uit Suriname die was opgepakt omdat hij zonder licht en zonder de ‘juiste’ papieren fietste. Toen kwamen er oude boetes uitrollen, die hij eerst uitzat in Tilburg, waarna hij tot ongewenst vreemdeling is verklaard. Daarom zit hij nu in Zestienhoven.

Een oudere vrouw uit Indonesië vroeg een verzoeknummer aan, omdat haar tante was overleden. Ik vond het triest, temeer daar ze niet in de gelegenheid gesteld werd naar de begrafenis te gaan….

De nieuwe dominee was vandaag komen kennismaken. Het leek alsof hij op screenings-missie was, want hij dook boven op me om uit te vinden wat ik zoal doe als bezoeker.

Ik voel het al aankomen: dit is zo’n man die wil dat bezoekgroepleden louter en alleen functioneren als verlengstuk van de geestelijke verzorging. Bemoei je nergens mee, bespreek alles met ons. Dat kan nog leuk worden! Over twee weken is hij er weer.

Hij was stiekem aan het meeluisteren naar wat ik zei tegen de gevangenen. Ongetwijfeld heeft hij me opruiende taal horen uitslaan, zo van: “Er was een actie!”, en: “Het is een schande zoals jullie behandeld worden”. Dat is niet bepaald volgens de regels van de geestelijke verzorging op de bajesboten, maar als ik alleen maar mag roepen: “Wat fantastisch dat ik dit mag delen met deze prachtige mensen!” houd ik er acuut mee op.

De ruimte waar de dienst wordt gehouden heeft nog een zijkamertje (met onder andere een wc). Daar zit een deur in, waarop sinds enige tijd een spiegelraam geplakt is, waardoor je een one-way-screen-effect krijgt. Ik ontdekte halverwege de dienst dat die deur dicht was. Dat beviel me niet , dus ging ik hem openzetten.

Na afloop informeerde de dominee waarom ik dat deed:
“Had je het warm?”
“Nou, ook wel,” zei ik, “maar ik doe het vooral omdat het een one-way-screen is.”
“Wat is daar mis mee?” vroeg hij.
“Dat is niet zo privé.” legde ik uit.
“Nee, maar dat is voor de veiligheid.” vond de dominee nodig om uit te leggen.
Ik wou nog vragen: voor wiens veiligheid, maar ik hield me in.

De dominee wilde iedereen één kaakje geven. Ik ging gelijk nog een pak kaakjes openmaken en zei: “Ze mogen er best meer van mij”.
“Nee nee, we beginnen met één.” zei hij.

Kijk, iemand die zo begint, die gelijk zijn eigen regels wil opleggen en niet als een normaal mens even de boel aankijkt en zich aanpast, dat kan alleen maar ellende opleveren - althans met mij - althans voor mij, want daar zal het wel op uitdraaien.

Ik keek na afloop van de dienst uit het raam en zag de afdelingshoofden hun gebruikelijke lunchbezigheden uitvoeren op de parkeerplaats, namelijk zwamneuzen over auto’s en eraan sleutelen. Dat vertelde ik aan een ander lid van de bezoekgroep.
De dominee kwam er even later op terug met: “Zo, wat jou allemaal niet opvalt! Jij kijkt zeker vaak naar buiten!”.
Ik: "Ja, ik kijk altijd naar buiten. Als ik hier zou zitten zou ik dat ook doen." (De enige plek om mensen buiten het centrum te zien is nota bene vanuit die kerkdienstruimte!)

Elke eerste zondag van de maand wordt er een wake gehouden bij Zestienhoven. Wij van de bezoekgroep zijn daar meestal ook. De dominee wilde er wel eens wat meer van weten: “Waar worden de wakes gehouden?”
“Wanneer?”
“Doe jij ook mee?”
Ik wilde hem uitnodigen: “Komt u ook?”
Hij: “Nee, los van of ik het zou willen, het mag niet van mijn baas”. En dan neem ik aan dat die baas niet God is...

Bovendien vertelde de dominee mij nog dat ik te snel spreek en ik heb gelijk een verbod gekregen: ik mag niet met mensen over hun rechtszaak praten, want "daar heb ik geen verstand van."
“Nou,” zei ik, “ik doe dit werk al meer dan een jaar hoor”.
“En ik doe dit werk al meer dan twintig jaar”, antwoordde hij.
Toen waren we uitgepraat.


Donderdag 10 mei 2007

Vandaag had ik een gesprek met de secretaresse van de Commissie van Toezicht waar het uitzetcentrum onder valt.
Ik besprak het probleem dat bij het uitchecken mensen nogal eens (al dan niet waardevolle) spullen missen. De Commissie van Toezicht was zich bewust van het probleem, maar zij kenden in het centrum alleen gevallen van weggeraakte kleding en van gestolen waardevolle voorwerpen. De secretaresse deed het voorkomen alsof eigenlijk alleen gevangenen stelen, en dan ook nog eens van elkaar.

Wat moet je doen als je met minder spullen het centrum verlaat dan je er bent in gekomen?

1. niet tekenen voor ontvangst
2. je naam, adres en telefoonnummer achterlaten
3. officieel en binnen een week een klacht indienen
Punt 2 en 3 zijn natuurlijk voor bijna niemand die uitgezet wordt haalbaar, dus misschien is het daarom dat er zo weinig klachten binnenkomen bij de Commissie.
De secretaresse geloofde niet dat er wordt gesjoemeld met spullen die bij binnenkomst in een dichtgesealde envelop worden gedaan. Helaas is dat nou juist de klacht van bijvoorbeeld Yildiz.

De klachtenprocedure gaat als volgt:

Gevangenen kunnen de bij de commissie klachten indienen. De klachtenformulieren moeten in een brievenbus op de afdeling gedaan worden. De instelling leegt wekelijks de bus en faxt de briefjes naar de commissie, die er vervolgens, naar eigen zeggen, héél serieus op in gaat en de klachten onderzoekt.

Een lid van de commissie bezoekt eens per week het centrum. Hij of zij gaat dan de afdelingen af en kijkt bijvoorbeeld of "mensen in de iso het wel naar hun zin hebben.", zoals de secretaresse het uitdrukte.
“Hoezo, naar hun zin?” vroeg ik verbijsterd. ”Dat kan toch helemaal niet?”

Het blijkt dat mensen in de iso naast bijbel of koran ook tijdschriften en boeken te lezen moeten krijgen. Dat is de eerste keer dat ik dat hoorde! Ik was afgelopen zaterdag tijdens de open dag van justitie op bezoek geweest in een PI ergens in het land, en daar moesten de geïsoleerden bijbel, koran en tijdschriften verdienen, door zo weinig mogelijk de aandacht van het personeel te trekken.

Verder vertelde ze dat er bij de commissie een vraag was neergelegd door een groep mensen van buiten, die graag naast onze bezoekgroep bezoeken wilde gaan afleggen. De directeur heeft daarop geïnventariseerd of er daarvoor belangstelling bestond bij de gevangenen, maar dat bleek niet het geval (Tsss!). Meer bijzonderheden heb ik niet gekregen.


Verslag kerkdienst donderdag 17 mei 2007

Ik hoorde vandaag dat mensen die hun uitzetting frustreren naar Schiphol-Oost worden gebracht. Daar wacht hen een speciale afdeling vol met isolatiecellen waar ze net zo lang in blijven tot ze zo murw geworden zijn dat ze meewerken.

De vrouw uit Mongolië is weer terug. Ze is een paar maanden in Kamp Zeist geweest. Daar heeft ze het heel slecht gehad. Ze sliep in een cel met zes vrouwen, waarvan een die nogal eens sloeg en stompte. Het enige alternatief was een cel met rokers, terwijl zij zelf niet rookt.
Ze heeft nog steeds bloedingen, de dokters doen er niet veel aan. Ze weet niet hoe haar zaak er nu precies voorstaat. Ik heb beloofd haar advocaat te bellen.

Ze vertelde me dat ze absoluut niet uitgezet wil worden, ze heeft veel te veel geld, tijd en energie in Nederland gestopt. Ze wil best wel naar een ander Europees land, maar ja, zo doen we dat niet bij de IND natuurlijk. Zal ik haar wel of niet vertellen over de cellen in Schiphol-Oost? Wat een dilemma! Ik durf het haar niet te zeggen.

Wilson is een van de slachtoffers die de Schipholbrand overleefd hebben. Ik zag hem op de valreep en had net tijd genoeg om mijn telefoonnummer te geven. Later vandaag belde bij me om te vertellen dat hij de hele tijd nachtmerries heeft, waarin hij denkt dat hij stikt.

Onze vriend met het hoofddoekje (nu zonder hoofddoekje) was leuk aan het rappen, zo van:

alle Nederlanders zijn gek
ze hebben geen respect.

‘Alle Nederlanders’ is overdreven, maar vanuit zijn perspectief bekeken kan ik me het voostellen.
‘Geen respect’ gaat in elk geval op voor sommige bewakers - en dan kan de geestelijke verzorger tijdens het gebed wel vragen om een respectvolle behandeling van de bewakers, maar dat gebed is mooi nog niet verhoord!

Het volgende voorbeeld illustreert dat: de jongen met/zonder hoofddoek en een Rus stonden vandaag in het zijkamertje te wachten tot de WC vrij kwam. De enige bewaakster op de gang zag dat en piepte haar collega’s. Waarom? Gevangenen mogen niet in dat zijkamertje zijn, ook niet om naar de WC te gaan.

Onmiddellijk dook de bewaker met de kale kop op en sleurde de Rus min of meer naar buiten. Ik wou mijn getuigenverklaring geven, dus ik ging ook naar de gang. Daar stonden inmiddels zeker vijf bewakers, die mijn lezing “Ik weet niet wat jullie denken , maar hij wilde alleen naar de WC” niet echt serieus namen.
Ik moest maar weer naar binnen, en "Maakt u zich maar geen zorgen mevrouw, het komt allemaal goed." Ik was natuurlijk onmiddellijk gerustgesteld. De geestelijke verzorger kwam er ook nog bijstaan, maar deed verder niets.

Diezelfde man met de kale kop greep een van ons bij zijn arm en beet hem toe: “Jij? Welke afdeling?"
Ik ga eens naar zijn naam vragen, kijken of ik een klacht over hem kan indienen.


Verslag gesprek met Wilson, dinsdag 22 mei 2007

Wilson, 31 jaar, afkomstig uit Nigeria, is een overlevende van de Schipholbrand. Hij vertelt me hoe hij de brand ervaren heeft:

Hij zit in Schiphol-Oost in afdeling J als hij wakker wordt van geloop, geschreeuw, geroep en gegil op de gang.

Het luikje van zijn celdeur gaat open en andere gevangenen roepen dat er brand is, roepen dat de deuren open moeten.
Hij vraagt de bewakers, twee in getal, onder de twintig, of ze zijn celdeur open willen maken.

Dat "kan niet" - in eerste instantie tenminste.
Pas nadat de rook al in zijn cel staat en hij flink veel kabaal maakt door tegen de deur te trappen, wordt zijn celdeur geopend.

De gevangenen willen naar buiten via de deur die naar de luchtkooien gaat. Dat wordt niet toegestaan. Ze mogen ook geen andere mensen uit hun cel halen – de bewakers geven hun sleutels niet uit handen.

Hierdoor duurt het lang voordat iedereen op de gang is. De marechaussee sluit iedereen op in de recreatieruimte. Er ontstaat paniek, waarop de marechaussee een wapen op hen richt, teneinde de gevangenen te dwingen te doen wat de marechaussee wil.
Uiteindelijk mogen de gevangenen van de afdeling af, per twee tegelijk. Ze krijgen handboeien om en worden afgevoerd naar een van de grotere luchtkooien.

Wilson wordt na deze nachtmerrie naar de bajesboten in Rotterdam gebracht, waar hij na twee maanden een rechtszaak krijgt en wordt vrijgelaten.

Helaas voor hem heeft hij een strafblad: een jaar gevangenisstraf in Zwaag. Hij had in hoger beroep mogelijk vrijspraak kunnen krijgen, maar hij is niet in hoger beroep gegaan. Een hoger beroepprocedure duurt lang, en hij zou al vrij zijn als zijn zaak voor zou komen. Hij besloot toen, achteraf dom, om de straf gewoon uit te zitten, met als resultaat dat de straf onherroepelijk is en hij geen verblijfsvergunning kan krijgen. Zijn advocaat ziet geen enkele mogelijkheid om uitzetting te voorkomen.

Hij is nu opgepakt bij een razzia van de politie in Amsterdam, bij een café naast een belwinkel. De politie vroeg om papieren, Wilson ging mee naar het bureau om zijn vingerafdrukken te laten afnemen en een aantal uren later werd hij al op transport gezet naar Zestienhoven.

Wilson heeft in Zestienhoven een cel voor zich alleen. Hij voelt zich na insluiting om 16.45 uur (tot 8.00 uur de volgende morgen) heel eenzaam. Na de broodmaaltijd valt hij in slaap, tot hij om een uur of elf, twaalf ’s avonds weer wakker wordt van voetstappen op de gang – ronde van de bewakers. Hij doet dan vervolgens de hele nacht geen oog meer dicht. Hij heeft nachtmerries, hoort geroep en gegil, hij denkt dat hij stikt.

Overdag is hij doorlopend buiten in de kooi. Hij is bang dat er binnen iets zal gebeuren en dat hij dan niet naar buiten kan.

Hij is bij de dokter geweest voor medicijnen, maar hij vertrouwt niet wat hij krijgt. Hij is bang voor medicijnen die hem drogeren. Ook voelt hij zich duizelig na het brood eten. Hij heeft medicijnen in zijn locker, maar daar mag hij niet bij.

Het ziet er naar uit dat Wilson onoplosbare problemen heeft (and more to come). Volgens zijn advocaat zal de IND hem niet laten blijven. Vreemdelingen met een strafblad worden gewoon uitgezet, punt uit. In zijn geval misschien naar Spanje, omdat hij daar al eerder schijnt te zijn geweest.


Verslag kerkdienst donderdag 24 mei 2007

Vandaag was de eerste keer dat we de nieuwe dominee solo mochten meemaken.

De kaarten bleken reeds geschud: de dominee is de baas en dat moet vanaf het begin duidelijk zijn. Niks kat uit de boom kijken, niks aanpassen - ja, wij aan hem.

De dominee probeerde ons gelijk af te richten als gehoorzame hulpjes/slaafjes.
Wij kregen diverse bevelen naar ons hoofd.
”Zet de stoelen neer!”
“Ruim de kerkzaal op!”
“Vouw de liturgieboekjes!” (ik deed het niet naar zijn zin, en hij zei: “poppoppop!” – de onbeschaamdheid!)
“Jullie gaan de teksten lezen!” droeg hij ons op. Ik zei dat ik geen Bijbelteksten wilde lezen. “Kán je soms niet lezen?” vroeg hij toen...
Dit belooft niet veel goeds!

De dominee is van mening dat de mensen hier op Zestienhoven zitten om uitgezet te worden en absoluut niet om geholpen te worden die uitzetting eventueel tegen te gaan. Hij toonde zich dan ook niet blij met onze telefoonkaarten-uitdelerij, onze hulp bij advocatenproblemen en andere gegevens die we soms uitwisselen met de gevangenen, zoals het geven en vragen van namen.
"Voor dit soort dingen," zo zei hij, "zijn er mensen die in het centrum werken." (Dat die dat soort dingen niet doen, vergat hij erbij te zeggen).
De dominee is voor de geestelijke verzorging. Wij zijn de ondergeschikten van de geestelijke verzorging.

Het thema van de preek was: ’olie’.
De dominee vindt dat christenen flexibel moeten zijn, als "door de olie gesmeerd." Citaat, opgetekend uit de mond van de dominee:

"We have to go with the flow. When the guards tell you to go upstairs, you obediently go. Because these things are not important - we (Christians) wait for the kingdom of God.”

Het is duidelijk wat voor vlees we in de kuip hebben met de dominee. Autoritair, paternalistisch en gezagsgetrouw.

Ik houd mijn hart vast!

Wat verder ter tafel kwam:

De vorige keer was er een vrouw in het centrum, die net een miskraam achter de rug had. Ze is nu veranderd in een zombie. Zou ze een beetje teveel medicijnen hebben gekregen misschien?

De twee mannen waarvoor ik vorige week in de bres probeerde te springen (de jongen met het hoofddoekje en een Rus) zijn op rapport gezet door de kale bewaker. Ze zijn nu in de iso.

De reden voor de maatregel: de bewaakster die op de gang zat, dacht dat ze probeerden uit te breken. Belachelijk! Ik denk dat je dat raam nog wel kapot kunt slaan met een stoel of een tafel, maar dan moet je nog wel naar beneden springen. Om dan (met twee gebroken enkels) terecht te komen pal voor het portiershokje. En hoe kom je daar dan ongezien weg in dat gebied? Mission impossible.

Winston heeft een zitting op 29 mei.

De vrouw uit Mongolië schijnt toch het land uit te moeten, ze heeft waarschijnlijk een laissez-passer gekregen van de Mongoolse autoriteiten. Mijn adviezen, doorgekregen van haar advocaat, begreep ze niet. Ik heb de geestelijke verzorger ingelicht en die gaat het nu (in zijn beste Engels) proberen.


Verslag kerkdienst donderdag 31 mei 2007

Na de problematische start met de dominee van afgelopen week kwam het niet als een enorme shock, maar toch wel als een onaangename verrassing, dat degene die ons vanmorgen aanmeldde bij de dominee van hem te horen kreeg dat een collega-bezoekgroepslid en ik niet langer welkom zijn tijdens zijn diensten. Wat fijn dat de dominee zo snel zijn oordeel klaar heeft – dat zal hem van pas komen in zijn werk!

Waarom wil hij ons niet meer zien?

Hij gaf de volgende uitleg: we gedragen ons als Amnesty International of als de Flying Dokters. We delen maar in het wilde weg telefoonkaarten uit, we bemoeien ons met advocaten, we gedragen ons veel te familiair met de gevangenen. We geven ze valse hoop, waardoor ze opstandig worden, vervolgens in de iso belanden en dat is dan ónze schuld. Right.

Maar omdat we nu eenmaal al aangemeld waren mochten we voor deze ene keer toch nog komen. Daar hadden we echt zin in!

Nadat we uit onszelf de stoelen hadden klaargezet, een klus die de dominee deze keer geheel en al voor ons had bewaard, werd ons gevraagd (nou, gevraagd...) of de kaarsjes al gecheckt waren.
“Moeten wij dat doen?” vroeg mijn collega.
Ja, dat is kennelijk een leuk en belangrijk werkje voor de bezoekgroep.
“Kunnen we even praten?” vroeg ik.
Even dan.

Het resultaat:

- Telefoonkaarten uitdelen mag niet. De dominee deelt de kaarten uit, hij beslist wie wel en niet krijgen.
- Druk doen mag niet. Er dient rúst te zijn voor en tijdens de kerkdienst.
- De dominee is verantwoordelijk voor ons doen en laten (tijdens onze aanwezigheid in het centrum).
- Ons hoofddoel dient het bijwonen van de kerkdienst te zijn.
- Wij mogen ons voortaan niet zomaar met advocaten bemoeien. Als dat nodig is, doet de dominee de intake, en bepaalt wie iets mag gaan betekenen voor de mensen binnen.

Eigenlijk heeft hij trouwens tijd genoeg om het allemaal zelf te doen.

“Waarom toch zo argwanend dominee, we doen toch niks?" vroeg ik onschuldig, “Ik mag toch wel met de mensen praten! Ik ken Winston al langer en sommige mensen zijn oude bekenden!"
Toen kwamen de mensen binnen - een heleboel overigens deze keer.

Wij gingen toch leuk handen geven, en ik omhelsde zelfs mijn 'goede vriend' Winston en kuste de Mongoolse vrouw. De dominee keek met argusogen toe….

Tijdens de dienst spoorde de dominee de mensen aan mee te zingen, maar wel graag zacht. Gelukkig kende niemand de liederen, dus dat was niet zo moeilijk. Er waren zelfs mensen die helemaal niet mee zongen - ook niet verwonderlijk, als je gezangen uit Wales uitkiest. De kans dat je Kelten in je dienst hebt in een uitzetcentrum is toch wel 0% namelijk.

Na afloop, nadat we de stoelen weer mochten opruimen voor hem, mochten we napraten in zijn kamer. Hij vertelde te houden van symbolen, hij vergeleek Jezus met het 'lam gods', dat gewillig op zijn slachting lag te wachten.
Komt die zienswijze even goed uit als je in een uitzetcentrum werkt!

Een Marokkaans meisje wilde graag dat de dominee ook iets in het Nederlands zou zeggen. Ze begon er even later over hoe erg het was dat mensen zonder papieren zomaar lang in detentie konden worden gehouden, waarop de dominee haar op beide opmerkingen tegelijk pakte door te zeggen: "Ik kan niet tegen moeilijke vragen."
En: "Als ik Robbie Williams opzet dan versta je ineens wél Engels."

Citaten uit de preek:

"Gevangenschap is moeilijk, maar vrijheid is net zo moeilijk."
"Wij zijn hier allemaal gelijk" (gevangenen, bewakers, geestelijke verzorging, vrijwilligers...)


Jaja, we hebben hier te maken met een dominee met een mindere mate aan invoelingsvermogen, die met dit soort opmerkingen verbijsterde blikken van de gevangenen naar elkaar oproept. Per slot van rekening, gevangenschap is toch écht moeilijker dan vrijheid, en een gevangenis is bij uitstek een plek van óngelijkheid!

Het resultaat van deze zinsneden is trouwens dat er een sfeer van ‘laat maar lullen’ ontstaat, waardoor veel mensen de behoefte gaan voelen tot ouderwets keten - zoals ondergetekende.
Ik heb me echter nogal ingehouden, omdat dat anders zou worden uitgelegd als opruien, wat natuurlijk fataal zou zijn voor mijn lidmaatschap aan deze fantastische bezoekgroep.

Humor van gevangenen onderling in Zestienhoven:
Als je dit of dat niet doet, dan: "Go back to your own country!"

Na afloop heb ik even gepraat met het interpellerende meisje, Fatima, uit Marokko. Ze heeft net een half jaar in Noorderzand in Heerhugowaard (voor vrouwen en kleine kinderen) gezeten. Daar was het een paradijs vergeleken met hier bei Uns. Daar kunnen ze zelf koken, ze kunnen meer naar buiten, er is meer te doen...

Winston had ik eerder vandaag apart gesproken, Hij vertelde dat hij nog geen geld had gekregen.
Dat gaat dan zo: maandag (uitbetaaldag) was 2e pinksterdag, dinsdag was Winston op transport, woensdag werkt de man met het geld niet, zodat hij zijn 7,50 uiteindelijk pas donderdag kreeg. Dat is best rampzalig als je het met 7,50 moet doen.

Ook had hij een aantal dagen alleen vegetarisch eten gekregen, terwijl op zijn celdeur toch echt staat dat hij vlees eet. Dat lijkt een beetje gezeur, maar als je gevangen zit is eten ongeveer het belangrijkste wat er op zo’n dag gebeurt. Daar wordt naar uitgekeken.

Ik had vrijdag jl. voor hem geshopt bij de Zeeman, want hij was zo van de straat opgepakt en heeft dus niet meer kleren in Zestienhoven dan hij aanhad. Ik had de kleding gelijk dezelfde middag gebracht, en hoewel ze zeiden dat ze het direct gingen brengen, heeft hij tot woensdagmiddag moeten wachten tot hij een schone onderbroek aan kon doen. Dat soort dingen!

Winston ging bij binnenkomst met veel mensen handen schudden.
“Waar ken je al die mensen van?” vroeg ik.
Hij kende ze nog van Schiphol-Oost en de bajesboten. Het is dus heel belangrijk je te realiseren dat de kerkdienst zeker een sociale functie heeft, anders zien mensen alleen diegenen die op hun afdeling zitten.

Toen we naar huis gingen heeft de dominee niet gezegd dat we nu nooit meer mogen komen, dus ik neem aan dat we een laatste kans hebben gekregen.


Janneke, Mei 2007.

Zwartboek Uitzetcentrum Zestienhoven - april 2007

Verslag kerkdienst donderdag 5 april 2007

Toen ik vandaag aankwam bij Zestienhoven zag ik een vrouw voor het centrum op het gras zitten. Ze had een grote koffer bij zich. Ik ging naast haar zitten en de vrouw, Marijke, vertelde me het volgende verhaal:

Haar zestigjarige vriendin Yildiz zit in het centrum en wordt binnenkort uitgezet naar Turkije. Bij haar arrestatie had ze niet al haar kleding kunnen meenemen. Marijke had beloofd haar kleren naar Zestienhoven te brengen, wanneer ze op bezoek zou gaan. Dat was dus vandaag.
Door miscommunicatie met de portiers verliep het inchecken van de bagage uiterst traag. Marijke moest intussen dringend naar de WC en vroeg dus waar de WC was.
De portiers zeiden: "Boven!". Maar voor ze daarheen kon, zou het te laat zijn, want ze heeft chronisch last van haar blaas. Gelukkig is ze op dit soort situaties voorbereid en heeft ze altijd een lege plastic pot bij zich. Marijke besloot buiten de plastic pot te vullen.

Dit gedaan hebbende, wilde Marijke daarna de pot legen, maar per ongeluk kwam de inhoud tegen de buitenmuur van het centrum. De bewakers zagen dat en werden vreselijk boos, want ze dachten dat ze het expres had gedaan, als protest.
Uitleg over dringende nood mocht niet baten. Wel kreeg Marijke een lesje in goede manieren van de ‘heren’.. Gevolg was dat Marijke het centrum uitgegooid werd en nooit meer naar binnen zou mogen. Een beslissing van de directeur, aldus de portiers.

Marijke had nog een probleem: ze had sleutels willen afgeven die pasten op een koffer die Yildiz wél meegenomen had.
"Geef maar aan mij", zei ik. Ik pakte de sleutels aan en stak ze in mijn zak, met het idee: die geef ik aan die vriendin, of anders aan de geestelijke verzorger. Maar, dacht ik toen, stel, dat lukt niet, wat dan? Wat moet ik dan met die sleutels?
Gelukkig had Marijke een visitekaartje met haar adres erop. Het kaartje stak ik ook in mijn zak.

Binnen tien tellen kwam er een bewaker naar buiten (we zaten nog steeds op het grasveld voor het centrum). Deze sommeerde mij te vertellen wat Marijke mij had gegeven. Het was natuurlijk uiterst verleidelijk om te zeggen: "Gaat je geen moer aan!", maar ja, je wilt naar binnen dus wat doe je? Ik dacht: níet die sleutels, dus ik gaf Marijke’s visitekaartje.
Daarop zei de bewaker triomfantelijk: "Dit mag u niet invoeren!"
Ik: "Hoezo niet, dit is een kaartje!"
Hij: "Mag niet!"
Ik: "Het is een gewoon een kaartje!"
Hij: "Ik ga het binnen aan de directeur laten zien!"
Bewaker af.

Later kwam hij weer naar buiten en moest met tegenzin melden dat ik dat kaartje toch mee naar binnen mocht nemen. De sleutels heb ik binnengesmokkeld en aan de geestelijke verzorger gegeven, want Yildiz was niet in de kerkdienst.
Nee, want die zat dus tevergeefs op haar bezoek te wachten.

Het blijkt dus dat de portiers zelfs mensen búiten het centrum in de gaten houden middels camera’s, waarmee goed ingezoomd kan worden!

Na afloop van de dienst praatte ik met twee vrouwen, waarvan er een uit Mongolië kwam. Ze liet me een foto zien van haarzelf met een lief klein meisje - haar dochtertje, nu bij een vriendin in Groningen. De vrouwen vertelden dat ze slecht worden behandeld. Ik kon dat onmiddellijk constateren, want een kale bewaker wilde dat de vrouwen meekwamen en deed dat op de volgende uiterst onbeschofte en vernederende manier: hij gooide zijn kin omhoog. Meerdere malen, zwijgend.

Hij bleek overigens wel over een stem te beschikken, want ik hoorde hem tegen een mannelijke gevangene die meehielp de stoelen op te stapelen op neerbuigende toon zeggen: "Zie je wel dat je het wel kan?".
Ik ging demonstratief op de kale letten, maar hij volhardde in zijn neerbuigende houding. Hij had overduidelijk lak aan het feit dat ik het allemaal zag, hetgeen aangeeft hoe normaal hij zijn eigen gedrag kennelijk vindt.

Ik meldde aan de geestelijke verzorgers dat de kale de mensen kwalijk bejegent.
"Hoezo?" vroegen ze verbaasd. "Op de afdeling is hij heel aardig!"
Ja hoor! En zondag komt de paashaas.

Ik ben er inmiddels achter dat de slippers die de mensen in het centrum kunnen kopen niet gratis zijn, zoals een terugkeerfunctionaris ons had proberen wijs te maken. Ook kosten ze niet de anderhalve euro die een afdelingshoofd ons op de mouw probeerde te spelden, maar in werkelijkheid 3,50 als je ze aanschaft in vreemdelingendetentie. Dat is veel als je maar 7,50 zakgeld per week hebt.

Tenslotte: toen de bewakers de mensen kwamen halen, bleek er een gevangene een rol kaakjes achterovergedrukt te hebben.
Een geestelijke verzorger ontdekte het, en meldde het aan de andere geestelijke verzorger. Deze holde vervolgens achter de groep aan en vroeg ONDER DE OGEN VAN DE BEWAKERS die rol terug.
"Waarom??" vroeg ik, toen ik het merkte.
"Ja, anders krijgen wij de schuld als die rol onderschept wordt!"
"Ja," zei ik, "en nou is die man dus waarschijnlijk al richting isolatiecel!"
Lekker gedaan heren!


vrijdag 6 april 2007

Ik ben boos op de geestelijke verzorger. In een mailtje aan een ander lid van de bezoekgroep schrijft hij dat hij ervan overtuigd is dat portiers bezoekgroepmensen niet bewust ‘treiteren’. Uit gesprekken met portiers, afdelingshoofden en directie personeel zou hem daar niets van gebleken zijn.
Hij gelooft dus niet ons, maar hen! Ik hoop maar dat hij niet ook automatisch de kant van de bewakers kiest, als die iemand de isolatiecel in gegooid hebben….


Verslag paasdienst zondag 8 april 2008

Ik ben net terug van een ingelaste kerkdienst in Zestienhoven, vanwege Pasen. Er was trouwens niet alleen een paasdienst, er was zelfs buiten een paasdemonstratie!
Zo’n tien mensen vanuit een kerk wilden bloemen aan komen bieden aan de mensen die vastzaten, maar dat werd uiteraard geweigerd. Ze zijn toen maar buiten op het parkeerterrein gaan staan.

Ze hadden een groot kartonnen ei bij zich waarop te lezen viel: "Nieuw leven, ook voor illegalen in Nederland" en borden die samen de tekst vormden: "Onschuldige mensen opsluiten: pardon? pardon!", en: "Deze bloemen zijn voor jullie maar ze mogen niet naar binnen".

Later werd de groep het terrein afgestuurd: de demonstranten moesten achter de hekken gaan staan. Een van de bewakers bleef bij ze - om ze in de gaten te houden zeker. Tevens trok de groep veel bekijks van andere bewakers en van de marechaussee (Kmar).

Ook de mensen in de kerkdienst kwamen er op een gegeven moment achter, dat er wat gaande was. Iedereen werd er erg blij en enthousiast van, eindelijk eens een teken van medeleven! Er werd heel wat gezwaaid over en weer.

De geestelijke verzorger moest op een gegeven moment op de gang komen. Hij is waarschijnlijk op het matje geroepen door de bewaking, want hij kwam met een hele rooie kop weer binnen... Het zal mij benieuwen of ik er persoonlijk nog iets van hoor: dit is al de tweede keer dat er actie is, terwijl ik ook rondloop.

Verder heb ik nog gesproken met Yildiz. Ze vindt dat ze slecht behandeld wordt en denkt dat ze wordt gestraft voor wat haar vriendin Marijke heeft gedaan (urine tegen de muur van het centrum morsen). Volgens mij krijgt ze gewoon de standaard behandeling, maar het is ongetwijfeld waar dat die behandeling zwaarder valt als je al zestig bent.

Ze hebben haar een week lang laten vragen om schone sokken en schone onderbroeken uit haar eigen voorraad; ze heeft het moeten doen met papieren scheuronderbroeken.

Ze moet haar cel delen met een meisje van negentien uit Ghana, Esi, die de hele tijd naar kinderprogramma's op de tv kijkt. Yildiz wordt daar gek van, vooral 's avonds, en Esi wordt 's nachts gek van de Turkse omdat die de hele nacht ligt te snurken.

Beiden hebben elke dag een briefje ingevuld met verzoek om eigen cel. Er staan er meerdere leeg in hun unit, dat weten ze, maar dat maakt het afdelingshoofd niet uit: ze blijven tot elkaar veroordeeld.

In de kerkdienst was nog een huilend meisje dat al zeker anderhalve maand in Zestienhoven is. Ze ging op het laatst maar naar de gang, omdat ze zo hard huilde dat niemand meer iets kon verstaan.
Twee doktersassistenten kwamen op de gang naar haar toe kwamen en keken wat er aan de hand was. Ze stelden vervolgens de diagnose: "Het is te warm in de kerkzaal".
Een van mijn medebezoekers suggereerde dat het misschien emoties waren. "Welnee, het is de warmte!" zeiden de professionals.

Emoties? Illegalen hebben geen emoties!


Dinsdag 10 april 2007

Omdat Marijke Zestienhoven niet meer binnen mag, ging ik Yildiz opzoeken.

Het bezoek duurde zoals gebruikelijk altijd korter dan het uur waar je recht op hebt. Het inchecken kost veel tijd (één tegelijk!), evenals het ophalen van degene voor wie je komt. Bovendien zit er een overkill aan bewakers bij, die hun portofoon op de hardste stand hebben staan. Er ging ook nog een alarm af, wat als reactie alleen een hard lachen van de bewakers uitlokte. Ik ben er niet achter gekomen waarom ze zo vreemd reageerden op ‘alarm’.

Yildiz zei dat er in Zestienhoven misschien in theorie wel een reglement is, maar: zoveel gezichten, zoveel regels. Ze had meerdere malen een briefje ingevuld met verzoek om eigen onderbroeken en sokken, maar die had ze mooi niet gekregen. Wel papieren onderbroeken, die broeierigheid en eczeem veroorzaken, waarvoor ze nu onder behandeling is bij de dokter. Fijn!


De uitzetting van Yildiz

Ik heb af en toe nog steeds contact met Yildiz, de vrouw van zestig jaar uit Turkije, die omstreeks 10 april 2007 werd uitgezet vanuit Zestienhoven naar Istanbul.

Hieronder volgt een verslag van haar verhaal over haar ‘uitzetting’. Dit is een voorbeeld van een uitzetting ‘the easy way’. Er is geen gebruik gemaakt van ‘escorts’, handboeien, ‘gepast geweld’...
Op haar ‘ticket’ staat de vlucht geboekt voor 08.35 uur.

Ze wordt reeds om 02.30 uur door de bewaking op Zestienhoven wakker gemaakt. Dan wordt ze twee uur in een lege cel gestopt. Geen eten, geen drinken, geen wc. Buiten de deur staan bewakers met elkaar te praten en te lachen. Ze geven geen informatie over wat er staat te gebeuren, over hoe lang ze in die kale cel moet zitten.

Later wordt ze uitgecheckt. Bij binnenkomst in Zestienhoven waren haar waardevolle zaken in twee verschillende zakken opgeborgen. Daar heeft ze ontvangstbewijzen van, daar heeft ze voor getekend. Nu blijkt dat men van twee zakken één gemaakt heeft, waarbij het een en ander ontbreekt, waaronder sierraden.
Wanneer ze dit ontdekt, protesteert ze. Het viertal bewakers dat haar omringt zegt dat ze haar mond moet houden, moet meewerken en gewoon moet tekenen. Ze is bang dat de ‘heren’ haar anders gaan slaan, dus ze kiest eieren voor haar geld en vertrekt met dat wat ze nog over heeft.

Dan volgt het transport. Ze wordt vervoerd in een busje met verschillende compartimenten. Het is er krap, ze heeft haast geen ruimte. Ze heeft nog steeds geen mogelijkheid gekregen om gebruik te maken van een toilet.
Het busje maakt een stop, er worden meer mensen ingeladen. De motor blijft stationair draaien, uitlaatgassen vullen de ruimte.
Yildiz krijgt het benauwd. Ze bonst op de deur om hulp, maar er blijkt helemaal geen personeel in of buiten de bus die dat wil of kan horen. Ze zit dus gewoon alleen in zo’n stinkende bus.
Later keert het personeel terug. Ze vraagt of er iets opengezet kan worden. Dat kan niet. Ze vraagt het nog een paar keer aan andere bewakers, maar zonder resultaat. Als ze om aandacht te trekken tegen de wand van het busje slaat, slaat het personeel gewoon terug.

Uiteindelijk komt ze op Schiphol aan. Daar kan ze eindelijk naar de wc: eentje met camera, maar zonder wc-papier. Ze moet wachten in een ruimte met nog meer mensen. De bewakers gedragen zich slecht. Ze vergelijkt ze met de Gestapo. Als iemand wat vraagt, wordt gedreigd met geweld.

Haar vlucht blijkt te zijn uitgesteld tot 11 uur. Ze heeft al die tijd niets te eten of te drinken gehad.

Men had haar verteld dat ze haar naar Izmir zouden vliegen; ze wordt echter in Istanbul uit het vliegtuig gezet.

Koopt u zelf uw ticket verder maar.

Onze ‘service’ gaat tot hier en niet verder.

Inmiddels gaat het niet goed met Yildiz.

‘Janneke, mir geht’s so slecht!’ is het eerste wat ze me half huilend door de telefoon vertelt.

Ze heeft 37 jaar in Nederland gewoond. Haar familie zit niet meer op haar te wachten. Ze kan wel voor korte tijd bij haar zuster wonen, maar nu al tekenen zich de eerste spanningen af. Ze is geschrokken van de veranderde mentaliteit in Izmir. Ze heeft dat natuurlijk niet van dichtbij kunnen volgen. Stel je jezelf voor als je na 37 jaar terugkeert in Nederland – dan weet je ook niet wat je meemaakt.

Ze heeft vrijwel geen geld, ze zit niet eens in het ziekenfonds. Ze wil het liefst op een boerderijtje gaan wonen en dingen verbouwen. Maar hoe?

Ze vraagt me naar haar oude woonplaats in Nederland te gaan om foto’s te maken van haar volkstuin – souvenir, herinnering aan gelukkiger tijden. Ze denkt niet dat ze in de gelegenheid is om terug naar Nederland te gaan. Kan ik niet naar Izmir komen? Ze heeft niemand om mee te praten en tussen ons klikt het goed. Helaas, ik weet niet waar ik het geld vandaan moet halen. Ik ben vast rijker dan zij, maar wel arm voor Nederlandse begrippen.

Ik ga haar binnenkort weer opbellen. E-mailen is helaas niet mogelijk, want ze is analfabete - schrijven heeft dus weinig zin.


Verslag kerkdienst donderdag 12 april 2007

De geestelijke verzorger uit Kongo ging voor, want de ‘onze’ is aan zijn oog geopereerd en dus niet aanwezig.

Het viel me op dat de invaller nu wordt uitgeprobeerd. Zo werd hij niet gewaarschuwd dat wij stonden te wachten, noch werden wij naar boven gebracht volgens het nieuwe protocol van de bewaking. Uiteindelijk ging hij maar op goed geluk naar beneden om ons te halen.

Tijdens de dienst kwam een bewaker naar binnen die zei dat de kaarsen uitmoesten, op bevel van het afdelingshoofd. De invaller deed alsof hij niks hoorde en liet de kaarsen branden, wat me van hem meeviel.

Esi uit Ghana klaagde over het eten. Het is voor de mannen veel te weinig, en iedereen heeft verstopping van al dat brood. Ik ben afgelopen dinsdag op bezoek geweest bij haar, inmiddels uitgezette, Turkse celgenote. Die gaf mij tijdens het bezoek een briefje van Esi, waarin Esi me vroeg of ik haar vriendin wilde bellen, want die had Esi’s kleding bewaard.
Ik heb dat gedaan, maar die vriendin belde me maar niet terug. Esi in tranen: "Wie kan je nog vertrouwen?"- "Ze pást mijn kleren niet eens!".
Gelukkig belde de vriendin vandaag en hopelijk komt alles nog goed - want Esi wordt dinsdag uitgezet.

Verder waren er mensen uit pure ellende zelf maar tickets gaan kopen, zodat ze zo snel mogelijk Zestienhoven uit konden. Het vreemde fenomeen doet zich trouwens nogal eens voor dat zij die weg willen eindeloos blijven, en zij die niet weg willen binnen een paar dagen op het vliegtuig zitten.

Ook heb ik gesproken met een vrouw uit Botswana. Die is woensdag bij de rechtbank geweest om asiel aan te vragen, en moet nu de beslissing op Zestienhoven afwachten. Een hele rare beslissing: Zestienhoven is een uitzetcentrum! Zouden ze van gekkigheid niet meer weten waar ze iedereen moeten plaatsen, of doen ze het expres zo?

Een vrouw uit Kroatië is op Zestienhoven beland omdat een andere moeder haar dochtertje van twee sloeg. Zij sloeg die moeder terug en werd aangegeven. Politiebureau, voorkomen, Nieuwersluis, in hoger beroep vrijgesproken en nu toch maar op Zestienhoven, want ze is toch met justitie in aanraking gekomen. Ze heeft mensen een ticket voor haar laten kopen en reist nu snel af naar Kroatië, om uiteraard binnen no time weer terug te komen en eindelijk haar kinderen weer in vrijheid te kunnen zien.

Er is nog maar één Irakees over van het groepje dat er een paar weken geleden zat, uitgerekend diegene die liever vandaag dan morgen Zestienhoven wilde verlaten. Hij ziet er slecht uit, is mager geworden. Hij eet dan ook bijna niet en slaapt ook heel slecht. Hij vertelt dat hij pijn aan zijn maag heeft.

Er zit een vrouw in het centrum die vijf maanden zwanger is. Ze moet haar cel delen met een andere vrouw. Ze heeft astma, ze stikt ’s nachts zowat, maar er kan geen raampje open. Ze zit onder de uitslag: van de zenuwen, van de papieren handdoeken, van de papieren lakens. De dokter zegt dat die uitslag niets te betekenen heeft en schrijft dan ook niets voor. Ze maakt zich de hele dag zorgen over haar eigen lot en dat van haar toekomstige kind...


woensdag 25 april 2007

Ik was gisteren bij een vriend die in diverse gevangenissen voor vreemdelingen gezeten heeft en die vertelde dat het schering en inslag is dat er dingen verdwijnen bij de uitcheck. Dáár zou nou eens iets aan moeten worden gedaan.
Hij had een man gekend die 360 euro had geleend van iemand om zijn vliegticket mee te betalen. Bij uitchecken was dat geld weg - niet meer te vinden natuurlijk. De man raakte in paniek, werd boos en belandde in de iso. Daarna realiseerde hij zich dat hij a) geen geld meer had en dus b) het geleende geld niet terug kon betalen en c) ook niet meer uit detentie kon komen op eigen initiatief. Dus toen hij weer terug was op de afdeling hing hij zichzelf op in de douche.


Verslag kerkdienst donderdag 26 april 2007

Met in de hoofdrol: een totaal geflipte bewaker.

Hij manifesteerde zich al bij het hek: wij mochten er niet in. Ze waren binnen "dingen aan het doen of regelen", dus hij had bevel gekregen ons te weren tot 13.05 uur. Hij liep druk en opgefokt heen en weer, wij wachtten geduldig. Om 13.05 uur echter waren de dingen nog steeds niet gedaan, zei hij tenminste, dus we "mochten" buiten blijven - kerkdienst of niet. Gelukkig kwam daar hulp uit onverwachte hoek, in de vorm van een afdelingshoofd, die hem toen bevel gaf ons binnen te laten.

Tijdens de dienst zat een bewaakster toezicht te houden. Ze was duidelijk op haar hoede, portofoon in de aanslag. Bij de vredeswens (allemaal opstaan, elkaar de hand schudden en ‘vrede’ wensen) keek ze bang om zich heen, want ze raakte het overzicht kwijt. Ze seinde naar de geflipte bewaker die kennelijk achter de deur had gestaan. Hij kwam namelijk onmiddellijk binnen, om vervolgens binnen te blijven en zich overal mee te bemoeien, luidkeels stilte eisend. Als mensen niet gelijk van schrik hun kop hielden, sprak hij ze boos toe: "You are acting disrespectful!"

De vraag is wel wie hier nou disrespectful was... Iedereen moest naar hem luisteren, hij had de totaalregie.

Er was een man uit Nigeria met een gebroken been (daarover later meer), die op een gegeven moment in het zijkamertje ging zitten. Dat mocht niet van meneer de geflipte bewaker. "It's so hot in there!" zei de man met het gebroken been, die niet kon staan, anders dan leunend op zijn kruk. Maar de geflipte bewaker was onverbiddelijk: "Naar binnen! Bij elkaar blijven! Anders raak ik het overzicht kwijt! Ik wil geen uitzonderingen!"

Iedereen was al naar de gang gedirigeerd, maar één man moest op bevel van de geflipte bewaker weer terug naar de kerkzaal. Hij had, in de ogen van de bewaker, teveel gepraat tijdens de dienst, gelachen en door zijn drukke gedrag de anderen aan de gang gemaakt.
Dus werd de oproerkraaier in het bijzijn van twee geestelijke verzorgers en drie mensen van de bezoekgroep de mantel uitgeveegd en een lesje geleerd. Ik wist niet waar ik kijken moest van plaatsvervangende schaamte!

De man zei dat de geflipte bewaker het niet goed gezien had. Daarop zei de geflipte bewaker dat als dat zo was, hij heus niet te beroerd was om zijn excuses aan te bieden. De man zei: "Oké," en toen voegden ze zich bij de anderen op de gang, ons verbijsterd achterlatend.
Ik hoop niet dat de geflipte bewaker inmiddels alsnog zijn gram heeft gehaald en de man op rapport heeft gezet, waar wij niet bij zijn. Dat ligt eigenlijk wel in de lijn der verwachtingen….

Nog even over de man met het gebroken been: die was van zijn bed gelicht in Den Haag. Hij was niet gelijk braaf meegegaan met de ‘heren’ van de vreemdelingenpolitie. Daardoor zat ‘ineens’ zijn voet tussen de deur van het busje en brak hij zijn middenvoetsbeentje. Er was naar gekeken in Delft, maar de man heeft nog steeds pijn en wil dat het ziekenhuis ernaar kijkt. Hij heeft inmiddels wel de medische dienst van Zestienhoven gezien, maar die doen vooralsnog niks.


Janneke, April 2007.

Zwartboek Uitzetcentrum Zestienhoven - maart 2007

Verslag kerkdienst donderdag 1 maart 2007

Bij binnenkomst kregen we weer eerst de verplichte figuren: scan, kluisjestoewijzing en gemekker vanuit de portiersloge. Deze keer is het absolute nulpunt bereikt, want zelfs mijn éne pak koekjes werd geweigerd.

"Geen koekjes meer!" meldde de portier triomfantelijk.

De geestelijke verzorger kwam naar beneden om ons halen volgens het nieuwe, ons opgedrongen, protocol. Ik dacht (dom! dom!) de regels te slim af te zijn door de geestelijke verzorger mijn pak chocolate chipcookies in de handen te duwen: "Hier, voor na de dienst".

Maar nee, hij blijkt zich geheel geconformeerd te hebben aan het wekelijks meer inperken van de ‘bevoegdheden’ van de bezoekgroep door het afdelingshoofd en zijn trouwe vazallen. Met de woorden: “De instelling zorgt voortaan voor de koekjes, dus stop ze maar in de kluis”, liet hij de portiers zien dat hij volledig achter hen stond en dat hij de bezoekgroep streng in de hand zou gaan houden.

Eenmaal boven gekomen bleek achteraf dat de instelling pas vanaf volgende week de koekjes te gaan regelen; zodat deze keer de koekjes uit eigen zak waren betaald door niemand minder dan de geestelijke verzorger uit Kongo. Die moet ongetwijfeld gedacht hebben: sober regime, sobere versnapering, want hij had de aller-goedkoopste biscuitjes ingeslagen. Eenmaal per week heb je dan als gevangene de gelegenheid gratis iets lekkers te krijgen, word je afgescheept met een mariakaakje van c-kwaliteit.

De geestelijke verzorger uit Kongo hield zich gedurende de dienst achterin de zaal op, met de armen over elkaar, argwanend rondkijkend. Aldus straalde hij qua lichaamstaal hetzelfde uit als de bewakers.

Er was één nieuw kind (met moeder) in het centrum, maar niet aanwezig bij de kerkdienst.

Over het lot van de andere kinderen en hun ouders is niets bekend, evenmin over het lot van de moeder en haar kind uit Togo.

Ik vind het nodig dat de geestelijke verzorger ons voorstelt als vrijwilligers. Ik heb erover nagedacht, en als ikzelf in een uitzetcentrum in bijvoorbeeld Angola zou zitten, zou ik ook niet weten wie de vrijwilligers zijn en wie bij de instelling horen.

Dus, omdat de geestelijke verzorger het vergat, heb ik het zelf maar gedaan: ons voorgesteld en gezegd dat wij niet op Zestienhoven werken, dus dat mensen ons alles kunnen vertellen. Dat wij het niet eens zijn met het beleid en dat er aanstaande zondag een wake is waarbij mensen van buiten solidariteit betuigen aan de mensen in het uitzetcentrum.

Tot slot: hoe een muziekinstrument paniek kan veroorzaken.

De geestelijke verzorger had zijn gitaar van thuis meegenomen, een exemplaar met alle zes snaren erop, in tegenstelling tot de gitaar met vijf snaren die in de kast staat. Zijn gitaar ging tijdens de dienst van hand tot hand, maar het lukte niemand om een beetje acceptabele begeleiding te verzorgen voor ‘We shall overcome’,’ What a friend we have in Jesus’ en de rest van de spirituals.

Tijdens het opruimen rende de geestelijke verzorger ineens als een haas weg, om later uitgebreid de grond af te speuren.

Wat was er aan de hand? Het bleek dat er een snaar ontbrak! Nu waren er dus twéé gitaren met vijf snaren.

Paniek! Een snaar is een prima zelfmoordattribuut. Vastmaken aan de luchtkooi, je hoofd erdoor steken en vul zelf verder maar in. De geestelijke verzorger zag het in ieder geval helemaal voor zich, en dat zou dan zíjn schuld zijn!

Gelukkig wist ik dat snaren soms in een gat in het instrument kunnen vallen - dat was hier dus ook gebeurd. De geestelijke verzorger viel me bijkans om de hals van opluchting, en rende snel terug naar de telefoon, om de reeds gealarmeerde beveiliging terug te fluiten.

Dát zou een commotie veroorzaakt hebben! Fouilleren, visiteren, celinspectie, recreatieruimte-inspectie, kortom: de hele boel op zijn kop! En zo liep alles toch nog goed af.


Verslag kerkdienst donderdag 8 maart 2007

Bij binnenkomst had ik een hongerdoek (iets in het kader van de vastenactie) bij me, netjes van tevoren aangekondigd via de geestelijke verzorger. De dikke portier was voor de gelegenheid heel aardig, want hij wou wel eens weten wat een hongerdoek was, en hij begreep ook wel dat ik hem dat niet zou vertellen als hij zijn gebruikelijke formele houding aan zou nemen. Dus liet hij zich van zijn charmantste kant zien en kreeg hij netjes uitleg van mij (ik ben ook de rotste niet).

“Maar koekjes mogen niet meer!”, zei hij vals lachend.
“Nee, die krijgen we voortaan van jullie” zei ik, (haha).
Dat was het einde van de charmante houding van de dikke portier, want toen ik vroeg: “Kan ik alleen naar boven, ik weet de weg hoor?”, zei hij bars: “Nee! Zo zijn de regels” (zijn regels).

Daarna liet hij me wachten door te liegen dat de geestelijke verzorgers niet bereikbaar waren (bij navraag bleek dat de een zijn mobiel aan had en de ander zijn pieper).

Ik was al bang dat het wel eens een tijdje kon gaan duren voordat ik naar boven zou worden gebracht, dus ik ging in het halletje op de grond zitten wachten, wat dan niet bepaald uitstraalt dat je ‘hoog bezoek’ bent. Dat was ook precies mijn bedoeling, want ik wilde al lang eens uitvinden hoe ze in ’ons’ centrum omspringen met ‘gedetineerden’ . Nu rook ik mijn kans.

Een bewaker zag mij vanuit zijn 1.95 m positie zitten en zei:

“Jij dacht zeker: ik ga er maar bij zitten. Is het comfortabel?”
“Nee natuurlijk niet” zei ik, “kunnen jullie niet wat stoelen neerzetten?”
Hij: “Dat gaan we niet doen”.

Tot zover onze conversatie. Hij liet me voorgaan en begeleidde me helemaal tot ín de kerkzaal, deed zelfs de deur voor me open! Dat is ongetwijfeld uit de macht der gewoonte, aangezien gevangenen zelf nooit een deur open kunnen doen omdat ze geen sleutels hebben. De geestelijke verzorger bedankte hem vriendelijk, ik niet.

Vandaag was het een druk bezochte dienst met veel mensen die er al een hele tijd zitten. De doorstroom lijkt me verstopt, zou dat misschien door het generaal pardon komen?

8 maart is internationale vrouwendag. Alle gevangen vrouwen kregen vandaag van de geestelijke verzorger een gele roos, waar ze ontzettend blij mee waren. Na afloop van de dienst vertelde hij dat hij ook rozen had uitgedeeld aan een aantal vrouwelijke personeelsleden, die aangenaam verrast waren. Hopelijk verandert hierdoor de houding van het personeel richting geestelijke verzorger.

De instelling zou dus voor de koekjes zorgen, hadden ze ons vorige week beloofd. Maar zoals te verwachten was dat nog niet gelukt.

’s Ochtends had ik gebeld met de advocaat van een Irakees. Die vertelde dat Irakezen in principe niet uitgezet mogen worden, maar zijn cliënt heeft een aantal aanvaringen met justitie gehad.

Advocaten moeten alert zijn op de mogelijkheid dat hun cliënten in aanmerking zouden kunnen komen voor het generaal pardon – dat betekent lijkt mij dat wíj alert moeten zijn op gevangenen die zeggen dat hun advocaat niks voor ze doet.

Advocaten blijken min of meer te kunnen bepalen waar hun cliënten vast komen te zitten, althans dat geldt voor vreemdelingenbewaring. Deze cliënt is abusievelijk naar Zestienhoven gebracht, en de DJI moet nu een besluit nemen waar hij dan wel naar toe moet. Dus daar zit hij nu, te wachten en te wachten.

Ik heb van een aantal mensen de namen en telefoonnummers van hun advocaten opgeschreven, juist van díe mensen die zeggen dat hun advocaat niets voor ze doet. Ook heb ik namen gegeven van advocaten die goed bekend staan – helaas had ik geen telefoonnummers bij me. Volgende week aan denken!

Er zit al een paar weken een man bij de kerkdienst die zich gedraagt als een zombie. Hij beweegt zich stijfjes en hij reageert niet als iemand tegen hem praat. Ook de kerkdienst schijnt hem niet te kunnen raken. Ik ging naast hem zitten en probeerde contact met hem te krijgen, maar het is me helaas niet gelukt. Zou de man onder de medicijnen zitten? In deze staat kun je toch iemand niet uitzetten?

Tot slot: toen de mensen weer gehaald werden zei ik tegen de bewaker die dacht dat ik ‘gedetineerd’ was:

“Het is vandaag vrouwendag – doen jullie daar ook aan?”
“Nee, dat doen we niet.”
“Waarom niet?”
“Het is onzin en het is ook nooit mannendag”
“Het is hier alle dagen mannendag!”
Daar kon hij niet om lachen – toch is het waar, vrees ik.


Verslag kerkdienst donderdag 15 maart 2007

Ik zag vandaag weer veel bekende gezichten, waaronder een heleboel uit Irak. Misschien heeft de IND groen licht gegeven voor vertrek naar dit ‘geheel veilige’ land.

Mustafa die volgens zijn advocaat niet op Zestienhoven zou moeten zitten, maar bijvoorbeeld in Kamp Zeist, zit evenwel nu al zo’n maand hier. De DJI werkt verbijsterend langzaam. Van alle Irakezen heb ik nu de namen en de telefoonnummers van hun advocaten – misschien is er iets gemeenschappelijks te regelen voor die advocaten.

Ik sprak met een man uit Ghana die niet uitgezet wil worden. Hij kent niemand in Ghana: "If they are going to deport me on Saturday, I’ll kill myself."
Zijn advocaat, laatste hoop, zou hij vandaag bellen.

Zo luisterde ik nog naar meer mensen, en dat allemaal in tien minuten, in slecht verstaanbaar Nederlands, of Engels. Problemen als onterecht opgepakt, onterecht qua uitzetting want nog niet uitgeprocedeerd, naar landen die niet veilig zijn, vrouw/kinderen die nog hier zijn……Het was een beetje veel voor mij alleen.

Ik hoorde nog nieuws over Khaled, de Irakees met/zonder schoenen. Hij is overgeplaatst naar de bajesboot. Ik heb hem een kaart gestuurd, maar ik kreeg geen telefoontje terug. Ik weet nu waarom: de man is aldaar gelijk in observatie (lees: isolatie) geplaatst.

Wat justitie mensen al niet aandoet: hij was nét twee weken in isolatie geweest én in hongerstaking; hij kwam juist terug van het ziekenhuis. Nu begint het hele gesodemieter weer opnieuw. Een geestelijke verzorger van de boten heeft hem opgezocht en vertelde dat Khaled met niemand contact wilde maken.


Verslag kerkdienst donderdag 22 maart 2007

Een bewaker bracht ons volgens protocol naar boven. Ze hebben ons inmiddels precies waar ze ons hebben willen - daar baal ik heel erg van. Mogelijk droeg dat bij aan mijn uitstraling, want ondanks dat ik na afloop als altijd dezelfde directe en eigenlijk tamelijk impertinente vragen aan mensen stelde, dacht men deze keer dat ik ook uitgezet werd, één van hen was. "Waar kom jij vandaan, hoe kom jij hier?" Het is erg genant om dan te moeten melden dat ik een van de weinigen ben die zometeen gewoon naar buiten stapt en naar huis kan gaan.

Er waren veel mensen uit Kongo en Angola. Ongetwijfeld bijeengedreven zodat er een hele charter gevuld kan worden met zwart vee. Kun je met ze doen wat je wilt, want er is geen publiek bij aanwezig.

De meeste mensen worden ’s nachts of ’s ochtends heel vroeg overvallen door de politie, die getipt is door een of andere klootzak: daar woont een illegaal. Of ze worden uit de trein gehaald – doordat ze er niet westers uitzien wordt er speciaal aan hen gevraagd of ze hun papieren kunnen laten zien. Nee dus.

Ik miste een aantal mensen, zoals de zombie en sommige Irakezen. Mustafa uit Irak is er nog steeds, over twee weken moet hij naar de rechtbank. Intussen kan zijn advocaat hem maar niet overgeplaatst krijgen.
Hij vertelde: "Overplaatsing wordt besloten door de DJI. Dus die heeft een fout gemaakt en moet de zaak heroverwegen". Blijkbaar heeft de DJI geen haast meer als iemand eenmaal in vreemdelingenbewaring zit.

Mohammed uit Irak klaagde: "Waarom ben ik de enige van mijn vrienden die nog hier zit? Ik heb niks gedaan, ik heb helemaal geen criminele achtergrond!".
Zijn advocaat belooft telkens op bezoek te komen, maar hij komt nooit. Nu zou hij weer vanmiddag komen, maar Omar had zoiets van: jaja zal wel.

Net voordat de dienst begon werd iemand door een bewaker opgehaald. Die bewaker zei tegen een andere bewaker: "Hij wordt overgeplaatst". Níets tegen de man zelf! Het is zo respectloos, zo getuigen van minachting, dat ze niet eens de moeite nemen om iemand zich erop te laten voorbereiden dat hij ergens anders naar toe moet, dat ze iemand geen gelegenheid geven om afscheid van zijn vrienden/kennissen te nemen, de tijd geven om zijn spullen goed op te ruimen, bij elkaar te zoeken. Kortom: om afscheid te nemen.

Over huisvesting: Mustafa heeft nu een eigen cel, van 2 x 2 m. Dat is nog veel kleiner dan een politiecel! Zoals hij het uitdrukte: "Je ligt met je hoofd tegen de wasbak". Of zei hij: wc?

Een vrouw uit Ghana vertelde dat ze met zes vrouwen in een cel zit. Vier bedden en een stapelbed in een grote cel, wel zo groot als de ruimte waarin de kerkdienst wordt gehouden. Dat klinkt als een tijdelijke oplossing, maar ja, dat kan ik niet goed beoordelen want ik heb nog nooit een afdeling van binnen gezien.

Ik vraag me trouwens al maanden af wat er toch uitgespookt wordt in de ruimte naast die van ons. Soms is die in gebruik als kantine, maar vaak komt daar de IND of zijn er presentaties.

Waarom staan er dan van die dozen met blauwe plastic handschoenen en zie ik Nederlandse vrouwen daarmee vluchtelingenvrouwen onderzoeken, terwijl er bewaking bij zit? Wat zijn dat voor onderzoeken? De keren dat ik het zag zat iedereen op een stoel, dat nog wel.....

Natuurlijk een klein detail, maar wel bijzonder veelzeggend: ja, de instelling heeft eindelijk voor de koekjes gezorgd. Maar hoe kon het ook anders: rollen mariakaakjes van een of ander eigen merk. Sober regime, en dat zullen ze aan álles zien. Zodoende waren er niet veel liefhebbers voor deze beledigende ‘traktatie’.

Blikken van: die rommel mag je houden. En gelijk hebben ze!


Janneke, Maart 2007.